65 Χρόνια Επανάσταση – Η ιστορία της Αναρχικής Ομοσπονδίας Ουρουγουάης (FAU)[1]
Από τις 27 έως τις 29 Οκτωβρίου η Αναρχική Ομοσπονδία Ουρουγουάης – FAU γιόρτασε την 65η επέτειο από την ίδρυσή της. Η FAU ανέπτυξε τη θεωρία του Εσπεσιφισμού, μια στρατηγική για την αναρχική κομμουνιστική οργάνωση που επηρεάζει έντονα την οργάνωση “Anarchist Cummunists Meanjin”. Κατά τη διάρκεια της ύπαρξής της έπαιξε σημαντικό ρόλο στη συνδικαλιστική οργάνωση, στο διεθνή πολιτικό διάλογο και στην αντίσταση στη δικτατορία. Για να παρουσιάσω αυτή την οργάνωση, την ιστορία και τις ιδέες της σε ένα αυστραλιανό κοινό έγραψα αυτό το άρθρο.
Η περιοχή του Ρίο ντε λα Πλάτα, η οποία περιλαμβάνει τμήματα της Ουρουγουάης, της Αργεντινής, της Βραζιλίας και της Βολιβίας, ήρθε σε επαφή με τον αναρχισμό μέσω Ευρωπαίων μεταναστών. Ο Ερρίκο Μαλατέστα, ο διάσημος Ιταλός αναρχικός, πέρασε τέσσερα χρόνια εκεί και είχε μια διαρκή επιρροή στην περιοχή. Η Ουρουγουάη ήταν από τις λίγες χώρες που διατήρησαν τον αναρχισμό ως κυρίαρχη ιδεολογία στο εργατικό κίνημα μετά την απόκτηση του ελέγχου από το κόμμα των Μπολσεβίκων κατά τη Ρωσική Επανάσταση. Ωστόσο, μετά την ήττα της CNT-FAI στη δεκαετία του ’30, τα μέλη των αναρχοσυνδικαλιστικών συνδικάτων άρχισαν να μειώνονται. Βγαίνοντας από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ουρουγουάη είχε μια ευημερούσα οικονομία που δικαιολογούσε την ονομασία “η Ελβετία της Λατινικής Αμερικής”. Αυτό οφειλόταν στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της προς τους Συμμάχους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τους Αμερικανούς στον πόλεμο της Κορέας. Με το τέλος του πολέμου της Κορέας και χωρίς μεγάλους μόνιμους στρατούς για να θρέψουν, η παγκόσμια γεωργική βιομηχανία σημείωσε πτώση. Η χρυσή εποχή της Ουρουγουάης έφτασε στο τέλος της στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Αυτό συνοδεύτηκε από αύξηση των εργατικών και κοινωνικών αναταραχών. Σε αυτές τις συνθήκες οικονομικής ύφεσης και αναρχικής παρουσίας στο εργατικό κίνημα δημιουργήθηκε η FAU.
Η FAU ιδρύθηκε στο Μοντεβιδέο το 1956 με ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων και ομάδων. Περιελάμβανε φοιτητές, συνδικαλιστές, διανοούμενους, οργανωτές της κοινότητας και ένα τμήμα Ισπανών εξόριστων που πολέμησαν στον εμφύλιο πόλεμο. Έπιασαν δουλειά προσαρμόζοντας τις θεωρίες του Μπακούνιν, του Μαλατέστα και του αναρχοσυνδικαλισμού, μεταξύ άλλων, στις μεταβαλλόμενες τοπικές συνθήκες.
Την ίδια χρονιά, 150.000 διαδηλωτές σταμάτησαν απο την εργασία τους σε ένδειξη αλληλεγγύης στους απεργούς εργάτες του εργοστασίου ελαστικών FUNSA. Καθ’ όλη τη διάρκεια της απεργίας και στη συνέχεια η FAU συνεργάστηκε με τα συνδικάτα για να δημιουργήσει ένα λιγότερο σεχταριστικό κίνημα. Σε αντίθεση με την Αυστραλία, το συνδικαλιστικό κίνημα στην Ουρουγουάη ήταν οργανωμένο γύρω από πολιτικές γραμμές. Υπήρχαν συνδικαλιστικές ομάδες αναρχικών, κομμουνιστών, μετριοπαθών σοσιαλιστών, χριστιανοδημοκρατών, απεργοσπαστικών συνδικάτων και δεξιολαϊκιστών. Η FAU είδε ότι αυτό διαιρούσε την εργατική τάξη. Πίστευαν ότι με το να είναι σε μια ευρύτερη μαζική οργάνωση η εργατική τάξη ήταν πιο ισχυρή και λιγότερο επιρρεπής στην οργανωμένη απεργοσπασία. Με αυτόν τον τρόπο απομακρύνθηκαν από τον ορθόδοξο αναρχοσυνδικαλισμό που υποστήριζε ξεχωριστά ιδεολογικά συνδικάτα. Αυτό θα κορυφωνόταν με την ίδρυση της Εθνικής Συνέλευσης των Εργαζομένων (CNT) το 1964. Από την ίδρυσή της η FAU δραστηριοποιήθηκε στο εργατικό κίνημα και πίεζε για μια πιο ενωμένη εργατική τάξη.
Η πρώτη διαμάχη προέκυψε από μια διαίρεση το 1959 γύρω από την υποστήριξη της κομμουνιστικής επανάστασης στην Κούβα. Η μία πλευρά που αποτελούνταν κυρίως από φοιτητές καλών τεχνών και επαγγελματίες της ιατρικής καταδίκαζε την επανάσταση. Η άλλη πλευρά είχε μια θέση κριτικής υποστήριξης προς τους Κουβανούς. Η διάσπαση σημειώθηκε το 1963, καθώς οι αντι-Φιντελιστικές ομάδες αποχώρησαν επικαλούμενες τη διολίσθηση της Κούβας προς το σοβιετικό μπλοκ ως ασυγχώρητο έγκλημα. Η ομάδα που έμεινε ήταν επικριτική απέναντι στον Κάστρο και την κυβέρνησή του, αλλά υπερασπίστηκε το λαϊκό κίνημα που ανέτρεψε τη δικτατορία του Μπατίστα. Είχαν επίσης μια θετική άποψη για την επίδραση που είχε η κουβανική επανάσταση στη μη αναρχική αριστερά. Οι κομμουνιστές σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική είχαν αρχίσει να βλέπουν έναν δρόμο προς τον σοσιαλισμό διαφορετικό από τον εκλογικό που υποστήριζαν καθολικά τα κομμουνιστικά κόμματα που ήταν προσκείμενα στη Μόσχα εκείνη την εποχή. Μετά τη διάσπαση η FAU προσπάθησε να έχει μια πιο ενιαία ιδέα για το τι σήμαινε να είσαι αναρχικός και πώς έπρεπε να ενεργεί η οργάνωση.
Ένα άλλο αποτέλεσμα που είχε η κουβανική επανάσταση στη Λατινική Αμερική ήταν η αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή. Στον απόηχο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι ΗΠΑ συμμετείχαν στην εκπαίδευση των στρατών της Λατινικής Αμερικής και στην υπογραφή συμφωνιών αμοιβαίας άμυνας ως μέσο περιορισμού της σοβιετικής επιρροής στην περιοχή. Μετά την κινεζική, τη βιετναμέζικη και την κουβανική επανάσταση έγινε όλο και πιο σαφές ότι η εξάπλωση της “κόκκινης απειλής” δεν θα προερχόταν από στρατιωτική επέμβαση αλλά από εγχώριες επαναστάσεις. Το 1961 ο πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι διέταξε να αλλάξει το διαβόητο πλέον Σχολείο της Αμερικής το πρόγραμμα σπουδών του από την προετοιμασία για εισβολή στην αντικομμουνιστική αντεξέγερση. Τα μόνιμα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής θα ήταν ότι οι στρατοί της Λατινικής Αμερικής θα γίνονταν πιο δεξιοί και θα αναζητούσαν πολιτική εξουσία για να “προστατεύσουν” τους πολίτες τους, αφαιρώντας τους τα δικαιώματά τους. Υπήρξε ένα κύμα πραξικοπημάτων σε όλη τη Λατινική Αμερική. Η Βραζιλία το ’64, το Περού το ’68, η Χιλή το ’73, η Αργεντινή το ’76 και η Ουρουγουάη το ’73 είναι μερικές μόνο από τις χώρες που έπεσαν στα χέρια στρατιωτικών αξιωματικών που εκπαιδεύτηκαν από τις ΗΠΑ. Ο αυξανόμενος αντικομμουνισμός στον στρατό ήταν κάτι που επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την FAU.
Η σκλήρυνση των οικονομικών πιέσεων, η αυξανόμενη υποστήριξη του ανταρτοπόλεμου μεταξύ των αριστερών της Λατινικής Αμερικής και η αυξανόμενη κυβερνητική καταστολή οδήγησαν την FAU σε μια στρατηγική αστικού ανταρτοπόλεμου. Βοήθησαν στη δημιουργία ενός συνασπισμού αριστερών ομάδων για την απαλλοτρίωση τροφίμων από πολυεθνικές εταιρείες για τους φτωχούς της Ουρουγουάης. Τελικά, ωστόσο, η FAU θα αποχωρήσει από τον συνασπισμό λόγω διαφορών στη στρατηγική. Ενώ οι άλλες ομάδες ακολουθούσαν την τάση των Γκεβαρικών να δημιουργούν αντάρτικους στρατούς για να αντιμετωπίσουν την κυβέρνηση, η FAU επέλεξε να ακολουθήσει μια στρατηγική παρόμοια με τα συμβούλια άμυνας που οργάνωσε η ισπανική CNT-FAI. Η πρώτη τάση θα σχημάτιζε στη συνέχεια το Εθνικό Απελευθερωτικό Κίνημα – Τουπαμάρος (MLN-T), και παρόλο που η FAU θα συνεργαζόταν με αυτή την ομάδα όπου υπήρχε κοινός σκοπός, οι στρατηγικές διαφορές θα σήμαιναν ότι η συνεργασία στο πλαίσιο του ίδιου στρατιωτικού σχηματισμού δεν ήταν δυνατή.
Στο εργατικό κίνημα η FAU βρήκε περιορισμούς στην CNT λόγω της ισχυρής επιρροής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ουρουγουάης (PCU). Το 1966 η FAU ίδρυσε τη Μαχητική Τάση, μια συμμαχία βάσης και μελών που πίεζε για περισσότερη μαχητική δράση και λιγότερη γραφειοκρατία στα συνδικάτα. Το μεγαλύτερο μέρος της επαναστατικής αριστεράς στα συνδικάτα συμμετείχε στη Μαχητική Τάση. Αυτός ο συνασπισμός θα λειτουργούσε ως όχημα για την εργατική απεύθυνση της FAU και θα εδραίωνε συμμαχίες στην επαναστατική αριστερά.
Το 1967 ψηφίστηκαν μια σειρά από αυταρχικούς νόμους. Το MLN-T τέθηκε εκτός νόμου. Η χώρα τέθηκε σε συνεχή κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο στρατός απέκτησε πολύ μεγαλύτερο ρόλο στην κοινωνία. Η Ουρουγουάη εισήλθε σε μερικό στρατιωτικό νόμο και οι πολιτικές ελευθερίες καταργήθηκαν. Οι νόμοι θεωρήθηκαν ως συμβιβασμός μεταξύ της κυβέρνησης και ενός όλο και πιο αντικομμουνιστικού στρατού. Η επαναστατική αριστερά δημιούργησε την ημερήσια εφημερίδα Época (Εποχή) και αύξησε τη δραστηριότητά της στην CNT. Η Μαχητική Τάση θα έπαιρνε ηγετικό ρόλο στη μαχητική δράση καταπολεμώντας την ανάμειξη του στρατού στην πολιτική ζωή. Αργότερα το ίδιο έτος οι ομάδες που συμμετείχαν στην Época τέθηκαν εκτός νόμου. Στα γραφεία τους έγιναν επιδρομές και τα μέλη τους αναγκάστηκαν να περάσουν στην παρανομία. Όταν η FAU προχώρησε σε μυστική μεταρρύθμιση του συνασπισμού, όλες οι άλλες ομάδες, με μία μόνο εξαίρεση, φοβήθηκαν ότι μια τέτοια ενέργεια θα προκαλούσε περαιτέρω καταστολή. Αυτό θα οδηγούσε την FAU να επικεντρωθεί στην CNT και τη Μαχητική Τάση.
Το PCU είχε μια πολιτική κατευνασμού με τον στρατό. Ήλπιζαν ότι μια αριστερή φράξια στο στρατό θα τους βοηθούσε στην κατάληψη της κρατικής εξουσίας, όπως είχε συμβεί στη Ρωσική Επανάσταση. Ωστόσο, η PCU θεωρούνταν σε αυτό το σημείο τόσο ασήμαντη από τον στρατό, ώστε ακόμη και όταν η υπόλοιπη αριστερά αντιμετώπιζε μαζικές διώξεις, την άφηναν ήσυχη. Η μη αντίθεσή τους στους στρατιωτικούς έκανε τη βάση των συνδικάτων που έλεγχαν να αναζητήσει την ηγεσία της Μαχητικής Τάσης. Η FAU μπόρεσε να επωφεληθεί από την αδράνεια του PCU πείθοντας τη βάση του στα συνδικάτα να αναλάβει πιο ριζοσπαστική δράση.
Η FAU πίστευε ότι ο μόνος τρόπος για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού θα ήταν η δράση της εργατικής τάξης και όχι η ανατροπή της κυβέρνησης από μια στρατιωτικοποιημένη μειοψηφία. Έβλεπαν τον κίνδυνο μιας ένοπλης μειοψηφίας που θα κατέπνιγε και θα έλεγχε τα κοινωνικά κινήματα όπως στην Κούβα. Πίστευαν ότι ο κύριος λόγος για τη δράση του αντάρτικου θα έπρεπε να είναι η προστασία και η ενδυνάμωση του συνδικαλιστικού κινήματος. Τα συνδικάτα δέχονταν όλο και περισσότερες επιθέσεις από την αστυνομία, το στρατό και τις νεοφασιστικές συμμορίες. Η FAU διοργάνωσε ένα υπόγειο συνέδριο όπου σχηματίστηκε η δική της ένοπλη πτέρυγα OPR-33. Η OPR-33 σχεδιάστηκε με διαφορετικό τρόπο από άλλες αντάρτικες ομάδες στην περιοχή. Οι επιμέρους πυρήνες των ανταρτών είχαν τον έλεγχο του τρόπου με τον οποίο μπορούσαν να εκτελέσουν αποστολές και είχαν την αυτονομία να αποφασίσουν σε ποιες ενέργειες επιθυμούσαν να εμπλακούν. Οι αποστολές αποφασίζονταν από την FAU, η οποία αναζητούσε συνδικαλιστικούς αγώνες που χρειάζονταν ένοπλη βοήθεια. Καθώς η καπιταλιστική τάξη έφερνε ένοπλες ομάδες για την υπεράσπιση των συμφερόντων της, οι εργάτες χρειάζονταν μια ένοπλη ομάδα για την υπεράσπιση των συμφερόντων τους.
Η FAU θα συνέχιζε την αντίστασή της στον στρατό. Το PCU συνέχισε να συγκρατεί το κίνημα με την πολιτική της μη σύγκρουσης. Την περίοδο μεταξύ 1967 και 1973 παρατηρήθηκε μαζική αύξηση της στρατιωτικής ισχύος και χρηματοδότησης. Το MLN-T συντρίφθηκε σχεδόν εξ ολοκλήρου από τον στρατό. Με το MLN-T να έχει ηττηθεί και το PCU να αρκείται στον κατευνασμό, ο στρατός είδε ότι η κύρια αντιπολίτευσή του ήταν ανίκανη να τον σταματήσει και εξαπέλυσε πραξικόπημα. Η FAU συγκλήθηκε και αποφάσισε να μεταφέρει τις επιχειρήσεις της στην Αργεντινή. Η CNT ξεκίνησε μια γενική απεργία 15 ημερών που παρέλυσε τη χώρα. Οι δράσεις μετά από αυτό παρεμποδίστηκαν από την PCU, η οποία εξακολουθούσε να θέλει να συμβιβαστεί με τους στρατιωτικούς. Η FAU θα εργαζόταν στο κίνημα αντίστασης κινούμενη μεταξύ Αργεντινής και Ουρουγουάης μέχρι το 1976.
Το 1976 η Αργεντινή θα πέσει σε πραξικόπημα. Οι αγωνιστές της FAU παγιδεύτηκαν σε μια ήπειρο γεμάτη από δεξιές δικτατορίες. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης Κόνδορας των ΗΠΑ, οι δικτατορίες σε όλη τη Λατινική Αμερική συντονίστηκαν για να απαγάγουν, να βασανίσουν και να δολοφονήσουν αριστερούς. Σε ολόκληρη την ήπειρο σκοτώθηκαν 60.000 έως 80.000 αριστεροί και περισσότεροι από 400.000 τοποθετήθηκαν σε πολιτικές φυλακές. Οι αγωνιστές της FAU υπέστησαν επίσης την κτηνωδία και πολλοί σκοτώθηκαν ή πέρασαν χρόνο στη φυλακή βασανιζόμενοι. Αυτή η καταστολή οδήγησε στη διακοπή των δικτύων της FAU στην Ουρουγουάη.
Μετά την πτώση της δικτατορίας το 1985 αναρχικοί αγωνιστές επέστρεψαν στην Ουρουγουάη και επανίδρυσαν την FAU. Η Ουρουγουάη στην οποία επέστρεψαν ήταν ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο από αυτό που είχαν αφήσει. Ήταν ένα κλάσμα των πρώην μελών τους και τα δίκτυά τους στην εργατική τάξη είχαν συντριβεί από τη δικτατορία. Η FAU βοηθήθηκε από τη διεθνή αναρχική κοινότητα να ανακτήσει τη σταθερότητα. Η θεωρία τους, γνωστή ως Εσπεσιφισμός, εξαπλώθηκε σε όλη τη Λατινική Αμερική. Η πρώτη νέα εσπεσιφιστική ομοσπονδία που δημιουργήθηκε ήταν σε μια γειτονική περιοχή της Βραζιλίας και ονομάζεται Αναρχική Ομοσπονδία Gaucho. Οι νέες προοπτικές της αναρχικής οργάνωσης εξαπλώθηκαν σε όλη τη Βραζιλία και τη Λατινική Αμερική. Αυτή η επιρροή εξαπλώθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, εμπνέοντας ομάδες στις ΗΠΑ, την Ιρλανδία, την Αγγλία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Καταλονία, την Ελβετία, τη Νότια Αφρική, την Τουρκία, την Αωτερόα (Νέα Ζηλανδία) και τη λεγόμενη Αυστραλία. Αυτές τις μέρες η FAU εργάζεται για την ανασυγκρότηση της παρουσίας της στην πολιτική της εργατικής τάξης της Ουρουγουάης και δραστηριοποιείται στα συνδικάτα και τα κοινωνικά κινήματα.
Εμείς στην ACM χαιρετίζουμε την FAU ως πρωτοπόρους στην αναρχική θεωρία και πρακτική. Ευχόμαστε τα επόμενα 65 χρόνια τους να είναι επιτυχημένα. Ποιος ξέρει; Μέχρι τότε μπορεί να έχουμε φτάσει στον κοινό μας στόχο, τον Ελευθεριακό Κομμουνισμό*.
[1] ΣτΜ. Το παρόν κείμενο γράφτηκε απο τον σύντροφο Όλιβερ, μέλος της οργάνωσης Anarchist Communists Meanjin με σκοπό να παρουσιάσει στο κοινό της Αυστραλίας την ιστορία της Αναριχκής Ομοσπονδίας Ουρουγουάης.
