ZABALAZA: 1917-1921, Το Ουκρανικό Μαχνοβίτικο Κίνημα
Εισαγωγή
Η επανάσταση στην Ουκρανία ήταν μια ελευθεριακή επανάσταση: εργάτες και χωρικοί αγωνίστηκαν από κοινού ενάντια στην αντίδραση των τσαρικών και στην κυριαρχία των μπολσεβίκων.
Ζήτω η επανάσταση
Τον Φεβρουάριο του 1917 συνέβη μια λαϊκή εξέγερση στη ρωσική αυτοκρατορία. Ο τσάρος παραιτήθηκε και τα κύρια πολιτικά κόμματα -τα περισσότερα απ τα οποία ήταν σοσιαλιστικά ξεκίνησαν να οργανώνουν μια πρόχειρη κοινοβουλευτική δημοκρατία, διοικούμενη από τους μενσεβικους. Αλλά η Ρωσία ήταν μια αχανής αυτοκρατορία, που απλωνόταν σε 5 ωριαίες ατράκτους, και η επικοινωνία ήταν δύσκολη: οι εξεγέρσεις συνεχίστηκαν. Ριζοσπάστες απελευθερώθηκαν από τη φυλακή, αντιφρονούντες επέστρεψαν από την εξορία και απλοί πολίτες άρχισαν να συνειδητοποιούν τις δυνατότητές τους ως κοινότητα. Οι χωρικοί εκδίωξαν τους γαιοκτήμονες, οι εργάτες κατέλαβαν εργοστάσια και πολλοί αυτοοργανώθηκαν δημοκρατικά μέσα από τοπικά συμβούλια- σοβιέτ.
Ο αέρας μύριζε ελευθερία. Ο περισσότερος κόσμος την είχε ήδη γευτεί, έμοιαζε σαν να ήταν εκεί και να περίμενε να την αρπάξεις. Έμοιαζε πως δεν υπήρχε τίποτα να φοβηθείς, πέρα απ’ τον φόβο της ίδιας της ελευθερίας. Ο Λένιν (της μειοψηφίας των μπολσεβίκων) ήταν ένας από τους πρώτους πολιτικούς που διαισθάνθηκαν την διάθεση του λαού. Συνειδητοποίησε πως υιοθετώντας τα δημοφιλή σλόγκαν των μαζών – «η γη στους χωρικούς», «εργατικός έλεγχος», «όλη η εξουσία στα σοβιέτ», οι μπολσεβίκοι, κάτω από την ηγεσία του, θα μπορούσαν να πάρουν την εξουσία και να προχωρήσουν στην επόμενη φάση της «μαρξιστικής» επανάστασης- στη δικτατορία του προλεταριάτου.
Τους ακόλουθους μήνες, ο Λένιν έπεισε τους μπολσεβίκους για την απάτη του, και συγκέντρωσαν όλες τους τις προσπάθειες στο να κερδίσουν επιρροή στα σοβιέτ και τον στρατό. Η επανάσταση του Οκτώβρη του 1917 ήταν ένα αυθόρμητο γεγονός. Έμοιαζε σαν οι μπολσεβίκοι απλά να πέρασαν μέσα απ’το πλήθος φωνάζοντας « Κάνετε στην άκρη! Δεν υπάρχει τίποτα να φοβάστε- εμπιστευτείτε με, είμαι γιατρός!» Οι ελευθερίες περιορίστηκαν αυστηρά. Σύντομα, με την Μπολσεβίκικη Μυστική Αστυνομία, την Τσεκά, να επιβλέπει τη διαχείριση των σοβιέτ και των συνδικάτων, οι ελευθερίες εξαφανίστηκαν εντελώς.
Αναρχία στην Ουκρανία
Στην διάρκεια των εξεγέρσεων και της αντίδρασης που ακολούθησε την Οκτωβριανή Επανάσταση, το εύφορο έδαφος της Νότιας Ουκρανίας πάτησαν οι μπότες τουλάχιστον τεσσάρων διαφορετικών στρατών, που προχωρούσαν κι οπισθοχωρούσαν, αναλόγως τις εκάστοτε συνθήκες. Εμπλεκόμενοι όπως ήταν σε ποικίλους πολέμους μεταξύ τους [και] αντιμετωπίζοντας το δυνατό πνεύμα ανεξαρτησίας των ντόπιων επαναστατημένων χωρικών, κανένας από αυτούς δεν κατέκτησε την περιοχή, ούτε έμεινε στην περιοχή αρκετό καιρό ώστε να οργανώσει οποιουδήποτε είδους κυβέρνηση.
Η κυρίαρχη ιστορία απέτυχε να καταγράψει τη στρατιωτική ιδιοφυΐα του Νέστωρ Μάχνο και τις ηρωικές πράξεις των συντρόφων του στον Επαναστατικό Εξεγερσιακό Στρατό της Ουκρανίας. Αν οι Μαχνοβίτες, όπως έγιναν γνωστοί, αναφερθούν ποτέ, αναφέρονται ως «ληστές» ή (περιέργως) ως μέλη του τοπικού ακροδεξιού κινήματος των «Κουλάκων». Αλλά, αν σε έναν πόλεμο, η πρώτη που πληγώνεται είναι η αλήθεια, τότε η ιστορία του πολέμου πρέπει να είναι ένα μάτσο ψέματα.
Όσον αφορά την καταγωγή του, ο Μάχνο ήταν ένας φτωχός χωρικός, κι ένας αναρχικός που πέρασε πολλά χρόνια στη φυλακή για «τρομοκρατικές δράσεις» ενάντια στον Τσάρο. Απελευθερώθηκε όταν του δόθηκε αμνηστία τον Φλεβάρη και μέχρι τον Οκτώβρη είχε ήδη χωθεί στα βαθιά- αναδιανομή της γης και των προμηθειών. Το μπολσεβίκικο κόμμα δυσκολεύτηκε να στρατολογήσει ή να οργανωθεί στην Ουκρανία, κι έτσι ο Λένιν αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τη δημοκρατία για να διαπραγματευτεί με τη Γερμανία κατά την αποχώρηση της Ρωσίας από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Απειλούμενος από ισχυρούς εχθρούς από κάθε πλευρά, ο Μάχνο και χιλιάδες από τους χωρικούς ξεκίνησαν μια καμπάνια ένοπλης αντίστασης τόσο άγρια και δημιουργική που έγινε αμέσως θρύλος. Θεατρικές επιθέσεις «αστραπή» μεταμφιεσμένοι ως αντίπαλοι αξιωματούχοι, τολμηρές δολοφονίες, ληστείες εναντίον των πλουσίων, διανομές στους φτωχούς, όλα ακούγονται σαν μια συνέχεια των περιπετειών του Ρομπέν των Δασών. Κι ο Μάχνο, μόλις στα 28 του, τιμήθηκε με τον τίτλο του Μπάτκο (πατερούλη), καθώς ήταν μόνο 1,64.
Ο Επαναστατικός Εξεγερσιακός Στρατός σύντομα έγινε ένας πλήρως λειτουργικός στρατός εθελοντών, που αριθμούσε 50.000 άτομα, και για τρία χρόνια, οι περίπου ένα εκατομμύριο χωρικοί της Ουκρανίας έμαθαν να ζουν σε μια κοινωνία χωρίς νόμους. Μια κοινωνία βασισμένη στην συνεργασία, χωρίς κρατική εξουσία, χωρίς πολιτικούς, και κατ’ επακόλουθο, χωρίς την ιδέα της ιδιοκτησίας- ουσιαστικά, σε μια αναρχική κοινωνία.
Στο βορρά, ο Επαναστατικός Εξεγερσιακός Στρατός απελευθέρωσε πολλές πόλεις από τους ουκρανούς εθνικιστές. Άνοιξαν τις φυλακές, ανατίναξαν τα αστυνομικά τμήματα, ξεφορτώθηκαν τα αφεντικά και επέστρεψαν την εξουσία κατευθείαν στους εργάτες. Αγνόησαν τους ντόπιους μπολσεβίκους και άλλους εξουσιαστές σοσιαλιστές.
Το 1918 με την ήττα της Γερμανίας στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, οι Μπολσεβίκοι έστρεψαν για άλλη μια φορά την προσοχή τους στην Ουκρανία. Οργανώθηκαν πολιτικά στις βορειότερες πόλεις και κινήθηκαν προς το νότο με τον Κόκκινο Στρατό, φαινομενικά για να υπερασπιστούν την επανάσταση ενάντια στους τσαρικούς «Λευκούς» και τους εθνικιστές.
Πολεμώντας κάτω από τη μαύρη σημαία τς αναρχίας, ο Επαναστατικός Εξεγερσιακός Στρατός φημίζονταν για την γενναιότητά του, και κέρδιζε τον σεβασμό για την εντιμότητά του και την επαναστατική του ηθική- εξέλεγαν τους διοικητές τους, είχαν αυτοπειθαρχία και ήταν αφοσιωμένοι μόνο στους επαναστατημένους χωρικούς. Η στρατιωτική συμμαχία με τους Μπολσεβίκους άρχισε να μπλέκεται με την πολιτική των ντόπιων ελεύθερων κομμούνων.
Ο σεβασμός για τον ιδεαλισμό του Επαναστατικού Εξεγερσιακού Στρατού έκανε χιλιάδες στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού να αυτομολήσουν εκεί. Ο Τρότσκι, ο Μπολσεβίκος Κομισάριος του πολέμου, σύντομα τους αντικατέστησε με κινέζους και λεττονούς στρατιώτες, που μιλούσαν γλώσσες διαφορετικές από τους ουκρανούς, για να αποτρέψει τις συναναστροφές και να αντιμετωπίσει τις αποστασίες. Στην υπόλοιπη Ρωσία, ιδεολόγοι ξεκίνησαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο Μάχνο και το κίνημα μεγάλωσε, αναπτύσσοντας έναν εκπαιδευτικό και πολιτισμικό τομέα και δημοσιεύοντας εφημερίδες και προπαγάνδα.
Γύρω στα 1920, οι τακτικές του Τρότσκι χειροτέρεψαν. Διέταξε τη δολοφονία χιλιάδων χωρικών, πιστών στον Επαναστατικό Εξεγερσιακό Στρατό, και απέσυρε τις μονάδες του Κόκκινου Στρατού από το μέτωπο επιτρέποντας στους τσαρικούς κοζάκους να κατακλύσουν τη νότια Ουκρανία. Οι Μαχνοβίτες οπισθοχώρησαν, με ένα συνεχώς αναπτυσσόμενο καραβάνι από υποστηρικτές και πρόσφυγες να ακολουθεί πίσω τους, ώσπου τελικά αυτό το τεράστιο νομαδικό χωριό τους βρέθηκε περικυκλωμένο από κάθε πλευρά, από διαφορετικούς εχθρικούς στρατούς. Ο Κόκκινος Στρατός περίμενε.
Με ένα ιδιοφυές χτύπημα, ο Επαναστατικός Εξεγερσιακός Στρατός επιτέθηκε στους εχθρούς του όπου ήταν δυνατότεροι, έστρεψε τα όπλα τους εναντίον τους, και προχώρησε στην απελευθέρωση της νότιας Ουκρανίας για άλλη μια φορά. Ο Τρόσκι πρόσφερε ξανά μια στρατιωτική συμφωνία. Ο Μάχνο συμφώνησε, αφού συζητήθηκε η απελευθέρωση όλων των αναρχικών φυλακισμένων στη Ρωσία. Για άλλη μια φορά, προδόθηκε. Στις 26 Νοεμβρίου 1920, οι μαχνοβίτες διοικητές προσκλήθηκαν σε ένα κοινό συνέδριο- και συνάντησαν το εκτελεστικό απόσπασμα.
Ο Μάχνο, πάντα ρομαντικός ήρωας, ξέφυγε και συνέχισε να αγωνίζεται αλλά οι μπολσεβίκοι είχαν αποδυναμώσει τη λαϊκή του υποστήριξη, και οι εξαντλημένοι από τον πόλεμο ουκρανοί χωρικοί μάζευαν αργά αργά τα κομμάτια τους. Το σύντομο ειδύλλιο τους με την ελευθερία είχε τελειώσει.
«Όλοι έχουμε φλερτάρει με την ελευθερία, και βαθιά μέσα μας όλοι έχουμε την τάση να κάνουμε πιο σταθερή αυτή τη σχέση. Οι αναρχικές αξίες της ατομικής ελευθερίας, της δημοκρατίας από τα κάτω, και της αποκέντρωσης από κάθε μορφής εξουσία είναι, αν μη τι άλλο, πιο επίκαιρες σήμερα από ποτέ. Τα λέμε στα οδοφράγματα.»
-Τόνι Άλλεν, Σεπτέμβρης 1990
Οι εναπομείναντες του Επαναστατικού Εξεγερσιακού Στρατου κατάφεραν να ανοίξουν δρόμο πολεμώντας ως την Ρουμανία, και από εκεί πολλοί συνέχισαν την εξορία τους σε άλλες χώρες. Λίγοι έμειναν να αναδιοργανωθούν και να πολεμήσουν στην Ουκρανία. Σε απάντηση προς την αιματηρή και μαζική σφαγή των συντρόφων αναρχικών από τον Λένιν και τους αιμοσταγείς του χασάπηδες, τα κεντρικά του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Μόσχα ανατινάχθηκαν το Σεπτέμβρη του 1921.
Πηγή: https://theanarchistlibrary.org/library/zabalaza-1917-1921-the-ukrainian-makhnovist-movement
Μετάφραση: anarchism.espivblogs.net
