Ένα άρθρο του Γάλλου αναρχοσυνδικαλιστή Paul Delesalle στο οποίο ο συγγραφέας επισημαίνει ορισμένες από τις αδυναμίες των συνεταιρισμών από επαναστατική άποψη.
Δεν υπάρχει τίποτα πιο απλό από το γεγονός ότι ορισμένα άτομα στη σημερινή κοινωνία έχουν σχηματίσει οργανώσεις για να αγοράζουν από κοινού είδη κατανάλωσης και στη συνέχεια να τα διανέμουν στα μέλη τους- αλλά δεν το βλέπω αυτό ως λόγο για να εναποθέσουμε πολύ μεγάλες ελπίδες σε αυτή την εξέλιξη.
Αγοράζουν, πωλούν, αποκομίζουν κέρδη και διανέμουν μερίσματα- σε αυτό βασίζεται η καπιταλιστική κοινωνία, και μου φαίνεται τουλάχιστον παράξενο να θέλουμε να καταστρέψουμε μια κοινωνία που ορίζεται ως κακή, άδικη και απάνθρωπη, χρησιμοποιώντας τις ίδιες διαδικασίες που χαρακτηρίζουν την κοινωνία αυτή.
Για την παραγωγή ισχύουν τα ίδια κριτήρια που ισχύουν και για την κατανάλωση: το ότι οι εργαζόμενοι θα πρέπει να συνδέονται προκειμένου να κατασκευάσουν κάποιο προϊόν και να το πουλήσουν, δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο, αλλά κανείς δεν θα έλεγε ότι αυτός είναι ένας τρόπος για να καταργηθεί η μισθωτή εργασία.
Θα με κατηγορήσουν για έλλειψη αποδείξεων για αυτή τη δήλωση και ότι στη θέση των αποδείξεων παρουσίασα τον “σιδερένιο νόμο των μισθών”, για τον οποίο δεν είπα ούτε λέξη, αφού περιορίστηκα να αποδείξω ότι οι εργαζόμενοι δεν αποκτούν γενικά περισσότερα από όσα είναι απολύτως απαραίτητα για την επιβίωσή τους.
Αυτή είναι η θεωρία μου, μια θεωρία που επικρατεί αναντίρρητα. Στο Παρίσι, για παράδειγμα, οι μισθοί είναι υψηλότεροι από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη πόλη της Γαλλίας- αλλά οι προμήθειες και τα περισσότερα αναγκαία αγαθά είναι επίσης ακριβότερα από οπουδήποτε αλλού. Το κόστος ζωής δεν είναι τόσο υψηλό στο Βέλγιο ή στη Γερμανία, και οι μισθοί είναι επίσης χαμηλότεροι σε αυτές τις χώρες: Δεν είχα την πρόθεση να πω κάτι άλλο- αυτό δεν είναι μαθηματικά ούτε νόμος, ωστόσο αυτά είναι αδιαμφισβήτητα γεγονότα και τα σημείωσα, και από αυτά τα γεγονότα συμπέρανα ότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι συνεταιρισμοί καταναλωτών θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδιο στις αυξήσεις των μισθών.
Αυτό είναι τόσο αληθινό που ορισμένοι διορατικοί καπιταλιστές έχουν ιδρύσει εταιρικά καταστήματα και προμηθεύουν αγαθά στους εκμεταλλευόμενους εργάτες τους σε τιμή κόστους. Γνωρίζω πολλές περιπτώσεις συνεταιρισμών που κατέπνιξαν το επαναστατικό πνεύμα μεταξύ των μελών τους και το αντικατέστησαν με το εμπορικό πνεύμα.
Στο Fourchambault, ένα βιομηχανικό κέντρο που κάποτε φιλοξενούσε ένα ενεργό εργατικό κίνημα, η επιδίωξη ενός συγκεκριμένου ποσοστού κέρδους έχει σκοτώσει το ιδεώδες. Κοντά στο Παρίσι, όπου ζω, υπάρχει ένας συνεταιρισμός που είναι μια πραγματική σχολή μέθης, αλλά μόνο το μπαρ του έχει κέρδος.
Δεν θέλω να μιλήσω για τα μπόνους, τις δωροδοκίες ή τις διεφθαρμένες παρασκηνιακές συμφωνίες πολλών συνεταιρισμών του Παρισιού, όσο λιγότερα λέγονται τόσο το καλύτερο για αυτά τα πράγματα, και όσον αφορά αυτό το θέμα θα πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι αυτά τα πράγματα είναι αναπόφευκτα και εγγενή στην τρέχουσα οργάνωση της κοινωνίας, αφού συχνά συμβαίνει στους συνεταιρισμούς να ανατίθενται μεγάλα χρηματικά ποσά στη φροντίδα φτωχών φουκαράδων που δεν έχουν πάντα πολύ περισσότερα από τα ελάχιστα για να ζήσουν, και μόνο οι ισχυρότεροι είναι ικανοί να διαχειριστούν τόσο πολύ χρυσό και να υπομείνουν προσωπικά τις στερήσεις.
Υπάρχουν πολλοί συνεταιρισμοί που έχουν έναν αριθμό “μετόχων” οι οποίοι λαμβάνουν “μερίσματα”, τους καρπούς της εργασίας των μη μετόχων “απλών συνεργατών”. Αυτή είναι η περίπτωση του Συνεταιρισμού Οπτικών Εργατών, αυτή των κοπτών αρχείων και ενός τυπογραφείου, μεταξύ πολλών άλλων. Όταν επέστρεψα από το συνέδριο της Λυών επισκέφθηκα την υαλουργία του Venissieux, όπου υπάρχουν “σύντροφοι” που κατέχουν μετοχές αξίας 10.000 φράγκων, καθώς και εκμεταλλευόμενοι εργάτες με προϋπηρεσία 13 ετών που βγάζουν 1 φράγκο την ημέρα.
Στο Λονδίνο επισκέφθηκα το περίφημο κατάστημα Χονδρικής και έφυγα από εκεί, όπως και οι άλλοι που με συνόδευαν, ξεχειλίζοντας από οργή.
Είδα γυναίκες να συσκευάζουν τσάι σε βρώμικα, κακοαεριζόμενα δωμάτια, γεμάτα σκόνη, χειρότερα ακόμη και από ό,τι σε παρόμοιες επιχειρήσεις στη Γαλλία, πράγμα που λέει πολλά- άλλες να εργάζονται σε ένα ζαχαροπλαστείο που έμοιαζαν περισσότερο με τέρατα παρά με ανθρώπους, και όλες να κερδίζουν 12 ή 15 σελίνια την εβδομάδα (15 ή 18 φράγκα), ενώ οι διευθυντές βγάζουν 1.000 έως 1.500 φράγκα το μήνα.
Ένας Άγγλος με τον οποίο μίλησα γι’ αυτό είπε: αυτοί οι μισθοί καταβάλλονται στους “διευθυντές” προκειμένου να προσελκύσουν “ικανούς” άνδρες για τη δουλειά.
Στον συνεταιρισμό των Βρυξελλών απαγορεύεται η πώληση αναρχικών εφημερίδων. Πουθενά δεν έχω δει υπαλλήλους σε καταστήματα λιανικής πώλησης να φέρονται στους πελάτες χειρότερα από ότι οι εν λόγω υπάλληλοι σε αυτόν τον συνεταιρισμό.
Θα μπορούσα να παραθέσω έναν ατελείωτο κατάλογο τέτοιων επιτευγμάτων των συνεταιρισμών- πρέπει όμως να επαναλάβω ότι αυτό οφείλεται στην καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνίας, και οι συνεταιρισμοί, είτε πρόκειται για παραγωγή είτε για κατανάλωση, δεν μπορούν να είναι διαφορετικοί.
Το ουσιαστικό λάθος που γίνεται σε σχέση με αυτό το θέμα συνίσταται στην πεποίθηση ότι είναι δυνατόν να οργανωθεί η παραγωγή και η ανταλλαγή της μελλοντικής κοινωνίας μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία του σήμερα.
*To άρθρο του Paul Delesalle γράφτηκε το 1901 και είναι άγνωστη η αρχική πηγή δημοσίευσης. Το κείμενο αρχικά μεταφράστηκε στα ισπανικά και δημοσιεύτηκε εδώ: http://bibliotecasindicalista.wordpress.com/2011/04/28/sobre-cooperacion-paul-delesalle/
Η αγγλική μετάφραση έγινε το Δεκέμβρη του 2013 και δημοσιεύτηκε εδώ:
https://libcom.org/article/cooperation-paul-delesalle
Η ελληνική μετάφραση δημοσιεύτηκε σε pdf εδώ: https://athens.indymedia.org/media/upload/2022/04/11/Paul_Delesalle_%CE%93%CE%B9%CE%B1_%CF%84%CE%B7_%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B5%CF%81%CE%B3%
