Του Nohara Shirõ
Ο Huang AI και ο Pang Renquan ήταν η προσωποποίηση των αποτελεσμάτων της εισαγωγής της τεχνικής εκπαίδευσης στην Κίνα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1910, αντιπροσωπεύοντας μια νέα κατηγορία εργαζόμενου διανοούμενου αρκετά διαφορετική από τη φιλοσοφική νομενκλατούρα που εξουσίαζε έως τότε την παραδοσιακή κινεζική κοινωνία. Οι διανοούμενοι αυτοί εργαζόμενοι ήταν ικανοί να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ της διανοητικής και φυσικής εργασίας (καθώς επίσης και αυτό μεταξύ των επαγγελματιών κάθε είδους εργασίας) πολύ πιο εύκολα απ’ ό,τι το έκαναν οι προκάτοχοί τους και, κατά συνέπεια, έγιναν οι κύριοι συντελεστές του πρόωρου εργατικού κινήματος στην επαρχία Hunan.
Ο Huang, αφού αποφοίτησε από το τεχνικό σχολείο Jiazhong της Changsha, πήγε στη Tianjin για να συνεχίσει την εκπαίδευσή του και να αναμιχθεί στις εκεί δραστηριότητες του «Κινήματος 4 Μάη». Ο Pang παρέμεινε στην Changsha και συμμετείχε στο επιτυχές λαϊκό κίνημα που ζητούσε την αντικατάσταση του αιμοδιψούς πολέμαρχου της επαρχίας αυτής Zhang Jingyao.
Ενώ εργάζονταν ως τεχνικοί στα εργοστάσια της Changsha, ο Huang και ο Pang αναμίχθηκαν στις τοπικές αναρχικές ομάδες. Αργότερα, οργάνωσαν έναν εργατικό σύνδεσμο ανάγνωσης βιβλίων, τον οποίο αναδιοργάνωσαν επίσημα και μετονόμασαν τον Νοέμβρη του 1920 σε Ένωση Εργαζομένων Hunan. Αν και την ιδρυτική συνέλευση παρακολούθησαν αντιπρόσωποι τυπογράφων, ραφτών, μηχανικών, εργαζομένων χυτηρίων, βαφέων, ανθρακωρύχων, κατώτερων επιστατών, εργατών σε ινδικά καλάμια και συντεχνίες αγγειοπλαστών, εντούτοις τα περισσότερα από τα αρχικά 7.000 μέλη, στην αρχή τουλάχιστον της δράσης της ένωσης, ήταν σπουδαστές τεχνικών σχολών. Επιπλέον, τις πρώτες μέρες, δεδομένου ότι οι τοπικοί έμποροι είχαν μεγαλύτερο έλεγχο των ανώτερων οργάνων της Ένωσης απ΄ ό,τι οι αναρχικοί, η οργάνωση δεν μπόρεσε να επιτύχει το σκοπό της, να αποτελέσει συνδικαλιστική ένωση.
Ο αγώνας στον Υφαντικό Μύλο Νο1 της Changsha ξέσπασε αρχικά τον Μάρτη του 1921, αλλά εκφυλίστηκε εύκολα από τους ιδιοκτήτες. Και πράγματι, πέρα και πάνω από τον αγώνα των εργαζομένων στο μύλο αυτό, ήταν ο αγώνας για τον έλεγχο μεταξύ των καπιταλιστών από την Hunan και των μη καταγόμενων απ’ αυτήν. Οι συνθήκες εργασίας στο μύλο ήταν φρικιαστικές: δέκα άνθρωποι κοιμούνταν σ’ ένα μικρό δωμάτιο στους κοιτώνες, οι τοίχοι των οποίων, λόγω της έλλειψης τουαλετών, είχαν ευθυγραμμιστεί με τους σωρούς των περιττωμάτων. Τα τρόφιμα δεν ήταν φαγώσιμα, οι ξυλοδαρμοί ήταν συχνοί, και ο μισθός έφτανε για να επιβιώνει κανείς μόλις και μετά βίας. Αρκετοί εργαζόμενοι πέθαναν την ώρα της εργασίας για να μη ζητήσουν άδεια για λόγους υγείας χωρίς αποδοχές. Παρ’ ότι από τη στιγμή που άρχισε η απεργία, τον Απρίλη, ο Huang AI συνελήφθη και κρατήθηκε στη φυλακή για έναν μήνα, οι ιδιοκτήτες αναγκάστηκαν να ικανοποιήσουν μερικά από τα αιτήματα των απεργών. Παρά τον περιορισμένο χαρακτήρα της νίκης των εργατών σ’ αυτό στάδιο – με λίγα κέρδη για τους ίδιους τους εργαζομένους – αυτή ήταν μια από τις πρώτες περιπτώσεις στην Κίνα που η οργανωμένη εργατική τάξη επιτυγχάνει πραγματικά μερικά από τα αιτήματά της. Οι μαρξιστές σ’ όλη τη χώρα, που μέχρι τότε ενδιαφέρονταν μόνο για την εκπαίδευση και τη μελέτη της θεωρίας, άρχισαν να αφυπνίζονται. Μεταξύ τους ήταν και ο Mao Zedong (Μάο Τσε Τουνγκ).
Προς το τέλος του 1921 ένα γενικό κίνημα ξέσπασε στην Changsha για την εξασφάλιση ενός επιδόματος σε αντιστάθμισμα των μειώσεων ή της μη καταβολής των μισθών. Τον Γενάρη του 1922, οι εργαζόμενοι στους μύλους απαίτησαν μισθό ενός επιπλέον μήνα. Η εργοδοσία αρνήθηκε, οι εργαζόμενοι προχώρησαν σε απεργία, και αστυνομικές φρουρές εισέβαλαν στους μύλους για να τους διαλύσουν. Δύο εργαζόμενοι σκοτώθηκαν στη συμπλοκή που ακολούθησε και όταν οι υπόλοιποι εργαζόμενοι αρνήθηκαν να λήξουν την απεργία, ο στρατιωτικός κυβερνήτης της επαρχίας Zhao Hengti, που ήταν και σημαντικός μέτοχος στο μύλο, κάλεσε το στρατό. Αφού κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος, οι εργαζόμενοι στους μύλους άρχισαν παθητική αντίσταση, αρνούμενοι να εργαστούν και, τελικά, η εργοδοσία ζήτησε από τον Zhao να βρει μια αναγκαστική λύση. Ο Zhao κάλεσε αμέσως τους Huang Ai και Pang Renquan για «διαπραγματεύσεις», αλλά μόλις αυτοί έφθασαν εκεί συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στη φυλακή. Εκτελέσθηκαν πριν το ξημέρωμα της επόμενης μέρας και τα κεφάλια τους εκτέθηκαν δημόσια προς παραδειγματισμό.
Αν και μετά απ’ όλα αυτά απαγορεύθηκε η ύπαρξη και δράση της Ένωσης Εργαζομένων Hunan, τα περισσότερα από τα αιτήματα των απεργών εν τέλει ικανοποιήθηκαν. Αλλά παρ’ ότι όσοι διοικητικοί υπάλληλοι και άλλοι εργαζόμενοι δεν ήταν από την Hunan αντικαταστάθηκαν και διώχθηκαν και καταβλήθηκε επίδομα νέου έτους, οι συνθήκες εργασίας στους μύλους παρέμειναν εξαιρετικά άσχημες. Ο έλεγχος της ιδιοκτησίας των μύλων δόθηκε στα μέλη εκείνα της Ένωσης που υποστήριζαν το καθεστώς και έτσι κατορθώθηκε η ανακοπή οποιασδήποτε αναγέννησης των δραστηριοτήτων των εργαζόμενων στην Changsha έως το 1926.
Από τον Γενάρη μέχρι τον Οκτώβρη του 1921, η Ένωση Εργαζομένων Hunan κυκλοφόρησε το περιοδικό «Laogong» («Οι Εργάτες»). Στη φάση αυτή, η Ένωση, αν και καθοδήγησε διάφορους εργατικούς αγώνες στην Changsha, δεν ευνόησε ή προώθησε μια γενική απεργία, ενώ το περιοδικό της απηχούσε μετριοπαθείς θέσεις. Μετά τον Οκτώβρη του 1921, το περιοδικό αυτό αντικατέστησε η εβδομαδιαία έκδοση «Laogong zhoukan» («Εβδομαδιαίος Εργάτης»), όπου δημοσιεύτηκαν και συζητήθηκαν αρκετά οι ιδέες των αναρχικών Huang Ai και Pang Renquan. Ωστόσο, λόγω των ριζοσπαστικών του θέσεων, το περιοδικό έπρεπε να διανέμεται κρυφά στους εργάτες. Από το τεύχος 14 και μετά την έναρξη της καταστολής σε βάρος της Ένωσης, η έκδοσή μεταφέρθηκε στη Σαγκάη.
Μετά από την τραγωδία της Changsha, τα μέλη της Ένωσης διασκορπίστηκαν σε όλη τη χώρα και, στη συνέχεια, εμφανίστηκαν διάφορα έντυπα που ήταν αφιερωμένα στη μνήμη των δύο μαρτύρων αναρχικών καθώς και στη Θυσία του Αίματος (Xuezhong) στη Σαγκάη και στην Tianjin. Το 1926, μετά από τη κατάληψη της Changsha από τα στρατεύματα της βόρειας συμμαχίας του Jiang Jieshi, η Ένωση ανασυγκροτήθηκε και κυκλοφόρησε ένα νέο περιοδικό με τον τίτλο «Fuhuo» («Ανάσταση»).
Ο θάνατος των Huang και Pang τους κατέστησε τους πρώτους μάρτυρες του κινεζικού εργατικού κινήματος και φόρος τιμής προς αυτούς αποδόθηκε από τον καθέναν. Ο Zhou Enlai, ο οποίος συνεργάστηκε με τον Huang στην Tianjin ως οργανωτής στο σπουδαστικό χώρο, έγραψε ένα ειδικό ποίημα στη μνήμη τους και ο Li Dazhao έγραψε ένα άρθρο με το οποίο εγκωμίασε το ρόλο τους ως «πρωτοπόρων της εργατικής τάξης». Ο Mao Zedong πρόσθεσε, επίσης, τη φωνή του. Στα μετέπειτα χρόνια, ωστόσο, ο Mao επρόκειτο να είναι λιγότερο φιλανθρωπικός προς τους δύο αναρχικούς, διεκδικώντας πολλές από τις επιτυχίες τους για τον εαυτό του. Μιλώντας για την ιστορία της ζωής του στον Edgar Snow το 1936, είπε για τα γεγονότα της Hunan (και η εκδοχή του αυτή δημοσιεύτηκε πιστά στο βιβλίο του Snow «Red Star Over China» – «Το Κόκκινο Αστέρι πάνω από την Κίνα»), ότι τον Μάη του 1922 η οργάνωση του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Hunan, της οποίας αυτός ήταν τότε γραμματέας είχε ήδη ιδρύσει πάνω από 20 συνδικάτα όλων των επαγγελμάτων και ότι ένα σθεναρό και δυναμικό εργατικό κίνημα είχε ήδη συγκροτηθεί. Ότι οι περισσότεροι ανθρακωρύχοι, αλλά και φοιτητές και σπουδαστές ήταν οργανωμένοι. Έγιναν αρκετοί αγώνες και τον χειμώνα του 1922, εκτελέστηκαν δύο εργαζόμενοι οι Huang Ai and Pang Renquan. Για τον πρώτο αναφέρει ότι ήταν ο ηγέτης ενός «δεξιού» συνδικάτου (!) που είχε τη βάση του στους σπουδαστές των τεχνικών σχολών, αλλά η οργάνωσή του υποστήριξε το συνδικάτο αυτό σε πολλούς αγώνες. Αναφέρει, επίσης, ότι οι αναρχικοί ήταν δυνατοί και δραστήριοι στα συνδικάτα, αλλά η οργάνωσή του έκανε υποχωρήσεις για να προλάβει «βιαστικές» και «ανόητες» ενέργειές τους. (!) (Φυσικά, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι για τους εξουσιαστές κομμουνιστές, έτσι και για το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας οι χαρακτηρισμοί «δεξιός», «βιαστικός» και «ανόητος», είτε πρόκειται για συνδικάτα είτε για πολιτικούς, σημαίνει «ενάντια στην ηγεμονία του Κομμουνιστικού Κόμματος» κ.λπ.).
* Το κείμενο αυτό περιλαμβάνεται στο βιβλίο του Nohara Shirõ«Anarchists and the May 4 Movement in China» («Αναρχικοί και το Κίνημα 4 Μάη στην Κίνα»). Δημοσιεύτηκε στο www.anarkismo.net στις 19 Δεκέμβρη 2007 σε αγγλική μετάφραση Philip Billingsley. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης», 28 Δεκέμβρη 2007.
