Είναι μεγάλη μας χαρά η διοργάνωση εκδηλώσεων σαν την σημερινή. Γιατί σε εποχές βαθιάς ιδεολογικής σύγχυσης και άγνοιας σαν αυτές που διανύουμε, σε εποχές που παρατηρούνται αντιδιαλεκτικές ωσμώσεις θεωριών, εν πολλοίς ανιστόρητες, η σημασία ιδεολογικών εκδηλώσεων σαν αυτή, εμπεριέχει για εμάς βαρύνουσα αξία και βρίσκεται σε απόλυτη συμφωνία με τους γενικούς μας στόχους. Αποτελούν δε, τέτοιες εκδηλώσεις, ευκαιρίες διαλόγου, στοχασμού, άντλησης συμπερασμάτων, αποτελούν και ευκαιρίες ιδεολογικής διασάφησης και καθαρίσματος ομιχλώδων σημείων.
Είναι επίσης μεγάλη μας η χαρά που φιλοξενούμε για την εκδήλωση αυτή, την Ελευθεριακή Συνδικαλιστική Ένωση Αθήνας στον πολιτικό μας χώρο. Μια συλλογικότητα που τοποθετείτε από το μετερίζι του επαναστατικού συνδικαλισμού ή αναρχοσυνδικαλισμού, ενός ρεύματος που έχει καταγράψει σπουδαία στάσιμα στην επαναστατική μας ιστορία. Ο αναρχοσυνδικαλισμός, ιστορικό παρακλάδι του ελευθεριακού κινήματος και αναπόσπαστο κομμάτι του κλασσικού αναρχισμού, είναι ένα ρεύμα από το οποίο έχουμε πολλά να διδαχτούμε στο πλαίσιο της αδυσώπητης και ασυμφιλίωτης πάλης των τάξεων.
Είναι τέλος μεγάλη η χαρά μας που θα παρέμβει στην εκδήλωση ένας από τους πιο σημαντικούς αναρχικούς στοχαστές του 21ου αιώνα, ο σύντροφος Lucien van der Walt, συγγραφέας του βιβλίου που σήμερα παρουσιάζουμε και το οποίο μετέφρασε, επιμελήθηκε και εξέδωσε η ΕΣΕ.
Το «σπάζοντας τις αλυσίδες – μια σύντομη ιστορία του αναρχισμού» είναι ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο εισαγωγής στον αναρχισμό και την ιστορία του, ιδιαίτερα χρήσιμο στον αρχάριο αναγνώστη αλλά ταυτόχρονα κατατοπιστικό και πολύτιμο για κάθε ενεργό μέλος του αναρχικού κινήματος. Παρά το μικρό μέγεθος της εργασίας αυτής, ο συγγραφέας καταφέρνει και διαπερνά μια ιστορία 120 χρόνων αναρχισμού, εκκινώντας από τις απαρχές συγκρότησης του ως διακριτό ιδεολογικό και πολιτικό κίνημα και επισκοπώντας εν συνεχεία όχι μόνο τους γνωστούς σταθμούς και τα μεγάλα κινήματα που είθισται να μνημονεύονται, όπως αυτό της Ισπανίας ή της Ουκρανίας, αλλά φέρνει στο φως παραμελημένες εκφράσεις της αναρχικής και ελευθεριακής παράδοσης, από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης.
Σε σύμπνοια με το εισαγωγικό σημείωμα του επιμελητή θα σταθούμε κι εμείς σε μια αξιοσημείωτη πλευρά της σκέψης του συντρόφου Lucien η οποία αποτυπώνεται αμυδρά στο βιβλίο αλλά πιο επισταμένα έχει ξεδιπλωθεί στο εμβληματικό του έργο «Μαύρη Φλόγα» που δυστυχώς παραμένει, εις ότι αφορά τον ελλαδικό χώρο, ακυκλοφόρητο. Όταν μιλάμε για ιστορία του αναρχισμού η περιοδολόγηση θα πρέπει να είναι σαφώς ορισμένη. Δεν μπορούμε να εντάξουμε ιδεολογικούς προγόνους μέσα σε αυτήν αυθαίρετα, ούτε να προχωρήσουμε σε μια αχρονική «ιστορία των ιδεών» για να σταχυολογήσουμε ταυτίσεις με τρόπο που θα επέτρεπε την ένταξη στην αναρχική ή έστω στην ευρύτερη ελευθεριακή παράδοση, φιλοσόφων και στοχαστών της αρχαιότητας ή των μεσαιωνικών χρόνων. Κατά τον ίδιο τρόπο, προσωπικότητες όπως ο Γκόντγουιν, που πατά περισσότερο στην φιλελεύθερη παράδοση ή ακόμα και ο πρώιμος σοσιαλιστής Προυντόν, δεν μπορούν να θεωρηθούν εκπρόσωποι του αναρχισμού. Η απαρχή του αναρχισμού εντοπίζεται αυστηρά στους κόλπους της Διεθνούς Ένωσης των Εργαζομένων και το ρεύμα εκείνο της σοσιαλιστικής πτέρυγας που αποσχίστηκε από το εξουσιαστικό πρόγραμμα του μαρξισμού και οικοδομήθηκε σε διακριτό πόλο και κοσμοθεωρία με προεξάρχοντα τον Μπακούνιν αλλά και τους Γκιγιώμ, Ρεκλι, Κροπότκιν, Μαλατέστα και άλλους. Οι θεμελιωτές του αναρχισμού επεξεργάστηκαν και συστηματοποίησαν την θεωρία η οποία δεν γεννήθηκε αυτόφωτα στα μυαλά τους στο πλαίσιο μιας διαχωρισμένης επαναστατικής διανόησης αλλά ως καρπός του εργατικού κινήματος και της σοσιαλιστικής σκέψης. Από το χρονικό σημείο αυτό και ύστερα μπορούμε να μιλήσουμε για «ιστορία του αναρχισμού» και όχι πιο πριν.
Σ’ ένα δεύτερο σημείο το οποίο θα θέλαμε να σταθούμε, με κίνδυνο βέβαια να εγκλωβιστούμε στους παραδοσιακούς ιστορικούς μας σταθμούς, είναι τα συμπεράσματα που ο Lucien εξάγει σχετικά με την ήττα της Κοινωνικής Επανάστασης στην Ισπανία. Πολύ σωστά κατά την γνώμη μας κατακρίνεται ως ολέθρια η επιλογή της «αντιφασιστικής ενότητας» στον αντίποδα της άμεσης ανακήρυξης του ελευθεριακού κομμουνισμού, η οποία οδήγησε σε συμβιβασμούς και τελικά στην ήττα. Στο όνομα της αντιφασιστικής ενότητας το επαναστατικό πρόγραμμα της CNT υποχώρησε αντί να γενικευτεί η εφαρμογή του και οι συμβιβασμοί και η ήττα αποκρυσταλλώθηκαν σε μια απ’ τις πιο λυπηρές ιστορικές συνθηκολογήσεις, στην στελέχωση αστικής κυβέρνησης από αναρχικούς και αναρχοσυνδικαλιστές.
Ένα τρίτο σημείο που θα επισημάνουμε και με αυτό θα κλείσουμε για να δοθεί ο λόγος στην ΕΣΕ έγκειται στην προβολή της συμμετοχής των αναρχικών στα αντιαποικιοκρατικά και αντιιμπεριαλιστικά κινήματα. Πρόκειται για ένα περίπλοκο ζήτημα που ταλάνισε αρκετά και τον εν ελλάδι χώρο την περίοδο της διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς της διεθνούς οικονομικής ελίτ, αν και μάλλον σε μια αναντίστοιχη κλίμακα και μέσα από θεωρητικές στρεβλώσεις. Ως προς αυτό, ο Lucien προσφεύγει απευθείας στον Μπακούνιν διασαφηνίζοντας ότι η συμμετοχή σε τέτοια κινήματα δεν μπορεί ποτέ να έχει ως στόχο την δημιουργία «ανεξάρτητου εθνικού κράτους» αλλά απεναντίας να μπολιάσει στην σκέψη και την συνείδηση των εργαζομένων τις επαναστατικές ιδέες. Να κάνει πράξη δηλαδή, την γνωστή μπακουνική απόφανση «από τον εθνικό πόλεμο στον ταξικό πόλεμο» απέναντι τόσο στον εθνικισμό όσο και στις διάφορες «θεωρίες σταδίων» σύμφωνα με τις οποίες, πρώτα θα πρέπει να συντελεστεί η εθνικοαπελευθερωτική ή αστικοδημοκρατική επανάσταση για την δημιουργία «ανεξάρτητου εθνικού κράτους» και έπειτα η ταξική σοσιαλιστική επανάσταση.
Με αυτά τα ολίγα θα κλείσουμε προς το παρόν και θα δώσουμε τον λόγο στην ΕΣΕ και τον σύντροφο Lucien.
Αναρχικό Στέκι Φιλοσοφικής
