Για το ζήτημα της υπεράσπισης της επανάστασης
Νέστωρ Μάχνο
Στο πλαίσιο της συζήτησης που έχει πραγματοποιηθεί μεταξύ των συντρόφων μας σε πολλές χώρες σχετικά με το Σχέδιο της Πλατφόρμας της Γενικής Ένωσης Αναρχικών, που δημοσιεύθηκε από την Ομάδα Ρώσων Αναρχικών στο Εξωτερικό, μου έχει ζητηθεί από διάφορους συντρόφους να γράψω ένα ή δύο συγκεκριμένα άρθρα σχετικά με την υπεράσπιση της επανάστασης.
Θα προσπαθήσω να εξετάσω αυτό το σοβαρό ζήτημα με αρκετή σοβαρότητα, αλλά πριν το κάνω σκέφτομαι ότι έχω καθήκον να προειδοποιήσω τους συντρόφους ότι το σημείο σχετικά με την υπεράσπιση της επανάστασης δεν είναι το κεντρικό ζήτημα του Σχεδίου της Πλατφόρμας της Γενικής Ένωσης Αναρχικών… Και δεδομένου ότι το σημείο αυτό δεν είναι θεμελιώδες, δεν αισθάνομαι οποιαδήποτε πίεση ή ανάγκη να αφιερώσω το χρόνο και την ενέργειά μου στη συζήτηση του ζητήματος μέχρι του σημείου που κάνουν πολλοί από τους συντρόφους μας.
Για μένα προσωπικά (και θα έλεγα επίσης για κάθε σοβαρό και ευσυνείδητο σύντροφο) αυτό που είναι σημαντικό είναι οι θεμελιώδεις πτυχές του Σχεδίου της Πλατφόρμας της Γενικής Ένωσης Αναρχικών». Είναι σωστό, και δείχνει την ανάγκη για τους αναρχοκομμουνιστικούς μας κύκλους, να μελετηθεί σοβαρά. Οτιδήποτε λείπει πρέπει να προστεθεί και βασισμένοι στην προκύπτουσα εργασία, πρέπει να προχωρήσουμε σε μια ανασυγκρότηση, εισάγοντας μια μεγαλύτερη οργάνωση των δυνάμεών μας. Διαφορετικά, το κίνημά μας θα είναι καταδικασμένο να ενδώσει μια για πάντα στην επιρροή των οπορτουνιστών και των φιλελεύθερων που συχνάζουν στους κύκλους μας, οι οποίοι εάν δεν είναι ολοκληρωτικοί κερδοσκόποι τότε αντιπροσωπεύουν κάθε είδος πολιτικών τυχοδιωκτών, και οι οποίοι, στην καλύτερη περίπτωση, μπορούν μεν να φλυαρούν συνεχώς, αλλά είναι ανίκανοι να αγωνίζονται σε επίπεδο βάσης για την επίτευξη των μεγάλων στόχων του κινήματός μας. Οι τελευταίοι μπορούν να επιτευχθούν μόνο εάν συστεγαστούν μαζί μας όλοι εκείνοι που πιστεύουν από ένστικτο στο κίνημά μας και που επιδιώκουν να επιτύχουν την ευρύτερη πιθανή ελευθερία και ανεξαρτησία μέσω της επανάστασης, ώστε να χτιστεί μια νέα κοινωνία, μια νέα δικαιοσύνη, μια νέα τάξη, όπου κάθε άτομο θα μπορεί επιτέλους να ασκήσει ελεύθερα τη δημιουργικότητά του προς όφελός του και των ίσων προς αυτόν.
Γενικά μιλώντας για το ζήτημα της υπεράσπισης της επανάστασης, θα στηριχθώ στις μακροχρόνιες και από πρώτο χέρι εμπειρίες μου κατά τη διάρκεια της Ρωσικής Επανάστασης στην Ουκρανία, κατά τη διάρκεια εκείνου του άνισου, αλλά αποφασιστικού αγώνα που διεξήγε το επαναστατικό κίνημα του ουκρανικού εργαζόμενου λαού. Πρώτον, οι εμπειρίες αυτές με δίδαξαν ότι η υπεράσπιση της επανάστασης δένεται άμεσα με την επίθεσή της ενάντια στην αντεπανάσταση. Δεύτερον, η αύξηση και η εξέλιξη των δυνάμεων για την υπεράσπιση της επανάστασης ρυθμίζονται πάντα από την αντίσταση των αντεπαναστατών. Και, τρίτον, αυτό που προκύπτει από τα ανωτέρω, οι επαναστατικές αυτές ενέργειες στην πλειοψηφία τους εξαρτώνται κατά πολύ από το πολιτικό περιεχόμενο, τη δομή και τις οργανωτικές μεθόδους που υιοθετούνται από τα οπλισμένα επαναστατικά αποσπάσματα, τα οποία είναι υποχρεωμένα να αντιμετωπίσουν τους κλασικούς, αντεπαναστατικούς στρατούς κατά μήκος ενός τεράστιου μετώπου.
Στην πάλη της ενάντια στην αντεπανάσταση, η Ρωσική Επανάσταση άρχισε αρχικά με την οργάνωση των Κόκκινων Φρουρών υπό την ηγεσία των μπολσεβίκων. Αλλά οι Κόκκινες Φρουρές απέτυχαν πολύ γρήγορα να εκπληρώσουν το σκοπό τους να αντισταθούν στις αυξανόμενη πίεση των οργανωμένων αντεπαναστατών, όπως τα γερμανικά, αυστριακά και ουγγρικά εκστρατευτικά σώματα, για τον απλό λόγο ότι, τις περισσότερες φορές, αυτές λειτουργούσαν χωρίς οποιεσδήποτε γενικές οδηγίες οργάνωσης. Γι’ αυτό, οι μπολσεβίκοι προχώρησαν στην οργάνωση του Κόκκινου Στρατού την άνοιξη του 1918.
Ήταν τότε που απευθύναμε ένα κάλεσμα για τη συγκρότηση «ελεύθερων ταγμάτων» του ουκρανικού εργαζόμενου λαού. Τότε αποκαλύφθηκε γρήγορα ότι η συγκρότηση «ελεύθερων ταγμάτων» την άνοιξη του 1918 ήταν μια κίνηση ανίκανη να επιζήσει εσωτερικών προκλήσεων κάθε είδους, δεδομένου ότι, χωρίς επαρκή εξέταση, πολιτική ή κοινωνική, θα συμπεριλάμβανε όλους εκείνους τους εθελοντές υπό τον όρο ότι μόνο αυτοί ήθελαν να φέρουν πάνω τους όπλο και να πολεμούν. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι οπλισμένες μονάδες που ιδρύθηκαν από την οργάνωση αυτή παραδόθηκαν ύπουλα στους αντεπαναστάτες. Και αυτό μας απέτρεψε από να τα δούμε μέσω της ιστορικής τους αποστολής στην πάλη ενάντια στη γερμανική, αυστριακή και την ουγγρική αντεπανάσταση.
Εντούτοις, ακολουθώντας την αρχική αυτή οπισθοδρόμηση στην οργάνωση των «ελεύθερων ταγμάτων» – τα οποία μπορούμε να τα περιγράψουμε ως άμεσες επαναστατικές μονάδες αγώνα για την υπεράσπιση της επανάστασης – δεν θα χάναμε τα κεφάλια μας. Η συγκρότηση των «ελεύθερων ταγμάτων» είχε εξεταστεί λεπτομερώς σχετικά με το σχήμα τους. Τα τάγματα συμπληρώθηκαν από βοηθητικές δυνάμεις ή ελαφρές αντιστασιακές μονάδες μικτού τύπου, δηλαδή περιλαμβάνοντας και πεζικό και ιππικό, στόχος των οποίων ήταν να επιχειρούν μακριά και πίσω από τις γραμμές του εχθρού. Και, επαναλαμβάνω, αποδείχθηκε από μόνο του κατά τη διάρκεια των επαναστατικών διαδικασιών ενάντια στις γερμανικές, αυστριακές και ουγγρικές εκστρατευτικές δυνάμεις και τις συμμορίες του Hetman Skoropadsky προς το τέλος του καλοκαιριού και του φθινοπώρου του 1918.
Μένοντας πιστός σ’ αυτή τη μορφή οργάνωσης υπεράσπισης της επανάστασης, ο επαναστατικός ουκρανικός εργαζόμενος λαός ήταν ο ίδιος σε θέση να αποσπασθεί από τους συμπλέκτες των αuστρο-γερμανικών Junkers, την παγίδα που είχαν τελευταία ρίξει γύρω από την επανάσταση στην Ουκρανία και, έχοντας ως περιεχόμενο την υπεράσπιση της επανάστασης, την ακολούθησαν κατευθείαν πλήρως όσο δηλαδή μπορούσαν για διάφορους μήνες, υπερασπίζοντάς την από τους γερμανο-ουγγρικούς στρατούς και από τις δυνάμεις των Ουκρανών αστών, που οδηγήθηκαν από τους Petlyura και Vinichenko και από τις δυνάμεις των στρατηγών Kaledin και Denikin. (*)
Αλλά καθώς η αντεπανάσταση διαδόθηκε στο εσωτερικό της χώρας, έλαβε ενίσχυση και από άλλες χώρες. Από αυτές τις άλλες χώρες, η αντεπανάσταση έλαβε υποστήριξη όχι μόνο με τη μορφή όπλων και πυρομαχικών, αλλά και με τη μορφή αποστολής στρατευμάτων. Παρ’ όλα αυτά, η οργάνωσή μας της υπεράσπισης της επανάστασης που επεκτάθηκε επίσης σε μέγεθος και, ταυτόχρονα, σύμφωνα με τις ανάγκες που προέκυψαν, υιοθέτησε ένα νέο σχήμα και καταλληλότερες μεθόδους αγώνα.
Όπως είναι γνωστό, το πιο επικίνδυνο αντεπαναστατικό μέτωπο εκείνη την περίοδο ήταν αυτό του Denikin. Εντούτοις, το επαναστατικό κίνημα των εξεγερμένων κράτησε από μόνο του ενάντια στον Denikin για μια περίοδο 5-6 μηνών. Πολλοί από τους καλύτερους διοικητές του Denikin περιέπεσαν σε θλίψη ενάντια στις οργανωμένες επαναστατικές δυνάμεις μας, οι οποίες δεν είχαν λάβει τότε ακόμα οποιαδήποτε υποστήριξη και οπλίστηκαν μόνο με τα όπλα που πάρθηκαν ως λάφυρα από τον εχθρό. Η οργάνωσή μας είχε μεγάλη συμβολή σ’ αυτό: χωρίς να θίξει την εσωτερική αυτονομία των μάχιμων μονάδων, επέτρεψε σ’ αυτές να αναδιοργανωθούν σε συντάγματα και ταξιαρχίες, που συντονίστηκαν από ένα κοινό επιχειρησιακό επιτελείο.
Είναι αλήθεια ότι η καθιέρωση ενός γενικού επιχειρησιακού επιτελείου ήταν εφικτή μόνο χάρη στην εκτίμηση γι’ αυτό από τις επαναστατικές εργαζόμενες μάζες, που πάλευαν στο μέτωπο καθώς επίσης και πίσω από τις γραμμές του, δηλαδή της ανάγκης για μια ενωμένη διοίκηση. Αυτοί οι εργαζόμενοι, κάτω από την επιρροή της αναρχοκομμουνιστικής αγροτικής μας ομάδας, είδαν επίσης σ’ αυτό το ότι κάθε άτομο απολάμβανε ίσα δικαιώματα συμμετέχοντας σε όλους τους τομείς της οικοδόμησης της νέας κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της υποχρέωσης να υπερασπίσει τις κατακτήσεις τους. Κατά συνέπεια, ενώ το αντεπαναστατικό μέτωπο του Denikin απείλησε την ίδια την ζωή της επανάστασης (και των αντικρατικών ιδεών μας που ήταν πίσω απ’ αυτήν), και οι οποίες αντιμετωπίζονταν με ένα ζωηρό ενδιαφέρον από τους επαναστατημένους εργαζόμενους, αυτοί οι εργαζόμενοι ενώθηκαν βάσει της οργανωτικής μας αντίληψης για την υπεράσπιση της επανάστασης, κάνοντάς την δική τους και υποστηρίζοντας τον επαναστατικό στρατό με μια κανονική εισροή φρέσκων πολεμιστών για ν’ ανακουφιστούν οι τραυματισμένοι και οι κουρασμένοι.
Το φαινόμενο αυτό, σύμφωνα με τις πρακτικές απαιτήσεις του αγώνα, προέτρεψε το κίνημά μας της υπεράσπισης της επανάστασης, στη δημιουργία ενός επιχειρησιακού οργανωτικού επιτελείου ώστε να καθοδηγηθούν όλες οι ενεργές μάχιμες μονάδες.
Και είναι λόγω αυτής της πρακτικής που αδυνατώ να προσυπογράψω την άποψη ότι οι επαναστάτες αναρχικοί στην πρακτική τους δραστηριότητά μεταξύ των τάξεων των επαναστατικών μαζών πρέπει να απορρίψουν την ανάγκη για ένα τέτοιο ενωμένο γενικό επιχειρησιακό επιτελείο για να οδηγήσει στρατηγικά τις οπλισμένες δυνάμεις της επανάστασης ενάντια στις δυνάμεις της αντεπανάστασης.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι οποιοσδήποτε επαναστάτης αναρχικός κατά τη διάρκεια μιας αυθεντικής επανάστασης των εργαζομένων, στις ίδιες περιστάσεις όπως εκείνες που αντιμετωπίσαμε στον εμφύλιο πόλεμο στην Ουκρανία, θα αναγκαστούν να χρησιμοποιήσουν τις ίδιες στρατιωτικές-επαναστατικές μεθόδους όπως κάναμε εμείς όταν ζήσαμε μέσω της ιστορίας τον εμφύλιο πόλεμο στην Ουκρανία. Αλλά εάν, κατά τη διάρκεια μιας μελλοντικής κοινωνικής επανάστασης, υπάρχουν αναρχικοί που απορρίπτουν τις προαναφερθείσες οργανωτικές αρχές παρά την ύπαρξη των οπλισμένων μετώπων της αντεπανάστασης, τότε αυτοί οι αναρχικοί θα είναι μέρος ενός κινήματος μόνο στα λόγια, ενώ στην πραγματικότητα θα είναι έξω απ’ αυτό ή θα το βλάψουν.
Στην επίλυση του ζητήματος της υπεράσπισης της επανάστασης, οι αναρχικοί πρέπει να καθοδηγηθούν από τον κοινωνικό χαρακτήρα του αναρχικού κομμουνισμού. Εάν το κίνημά μας είναι ένα επαναστατικό κοινωνικό κίνημα, πρέπει να αναγνωρίσουμε την ανάγκη να οργανωθεί αυτό και να το επιβοηθήσουμε με συγκεκριμένα μέσα για την κοινωνική δράση αντάξιά του, δηλαδή κοινωνικούς θεσμούς, και κατόπιν να ριχτούμε ολόψυχα στην πρακτική ζωή και τον αγώνα των εργαζόμενων μαζών.
Διαφορετικά, εάν αυτό το κίνημα είναι μια ουτοπία ονειροπόλων, τότε δεν πρέπει να παρακωλύσουμε την πορεία των επαναστατημένων εργαζόμενων ανθρώπων, ειδικότερα εκείνων που δεν μας καταλαβαίνουν και που ακολουθούν τους κρατικούς σοσιαλιστές. Εννοείται ότι ο αναρχισμός είναι ένα επαναστατικό κοινωνικό κίνημα και γι’ αυτό υπερασπίζομαι και θα υπερασπίζομαι πάντα τη συγκεκριμένη οργάνωσή του όπως και υποστηρίζω την οργάνωση, ερχόμενης της επανάστασης, των ταγμάτων, των συνταγμάτων, των ταξιαρχιών και των τμημάτων τα οποία θα αποδειχθεί απαραίτητο να συγχωνευθούν, σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές, σε έναν κοινό περιφερειακό στρατό, κάτω από μια ενωμένη περιφερειακή διοίκηση με τη μορφή ενός εποπτικού οργανωτικού επιτελείου, ο στόχος του οποίου θα είναι, σύμφωνα με τις απαιτήσεις και τις συνθήκες του αγώνα, να συντάξει ένα ομοσπονδιακό επιχειρησιακό σχέδιο, να συντονίσει τις επιχειρήσεις των περιφερειακών στρατών, έτσι ώστε να γνωρίζουμε τι γίνεται σε όλα τα μέτωπα ενάντια στην ένοπλη αντεπανάσταση.
Το ζήτημα της υπεράσπισης της επανάστασης από την οπλισμένη αντεπανάσταση δεν είναι κάποιο εύκολο ζήτημα. Μπορεί και να απαιτήσει μια πολύ μεγάλη οργανωτική αφοσίωση από τις οπλισμένες επαναστατικές μάζες. Οι επαναστάτες αναρχικοί πρέπει να το συνειδητοποιήσουν αυτό και να είναι έτοιμοι να βοηθήσουν τις μάζες σ’ αυτό το ζήτημα.
* (Την ίδια εποχή, οι μπολσεβίκοι δεν είχαν καμία δύναμη στην Ουκρανία. Οι μπολσεβίκικες δυνάμεις έφθασαν στην Ουκρανία από τη Ρωσία κάποιο χρόνο αργότερα και κατέλαβαν αμέσως ένα παράλληλο μέτωπο ενάντια στους αντεπανάσταση απέναντί μας, πασχίζοντας να φανούν ότι ενώνονται με τους επαναστατημένους εργαζόμενους ανθρώπους – που οργανώθηκαν αυτόνομα και όχι σύμφωνα με κάποια ελεγχόμενη από το κράτος συνταγή – αλλά στην πραγματικότητα ασχολούμενοι με την αποσύνθεση και τον κατακερματισμό των εργαζομένων, μην διστάζοντας να χρησιμοποιήσουν μεθόδους όπως η υπονόμευση των διαφόρων πολεμικών προμηθειών, ακριβώς την στιγμή που επιδιώκαμε να πραγματοποιήσουμε μια επίθεση κατά μήκος ολόκληρου του μετώπου μας, και όταν η έκβαση της μάχης εξαρτιόταν πλέον από τα δύναμη του πυροβολικού και των πολυβόλων μας.)
Delo Truda Τεύχος 25, Ιούνης 1927, σελίδες. 13-14.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Ομάδας Ρώσων Αναρχικών στο Εξωτερικό «Delo Truda», Τεύχος 25, Ιούνης 1927, σελίδες. 13-14. Μετάφραση από ρωσικά σε γαλλικά Alexandre Skirda και από γαλλικά σε αγγλικά από Paul Sharkey. Αναθεωρημένη αγγλική μετάφραση που αναθεωρείταισε αντιπαραβολή με το ρωσικό πρωτότυπο Nestor Makhno Archive. Ελληνική μετάφραση «ούτε θεός-ούτε αφέντης» 25 Οκτώβρη 2007.
