Σαν σήμερα, στις 30 Μαΐου 1814 γεννήθηκε στην Ρωσία ο θεμελιωτής του αναρχισμού Μιχαήλ Μπακούνιν
Μια βιογραφία του Μιχαήλ Μπακούνιν (αλιευμένη από το alerta.gr)
Γεννήθηκε στις 30 του Μάη (18 με το παλιό ημερολόγιο) του 1814 στο Pryamukhino της Ρωσίας. Πέθανε την 1η Ιούλη (ή στις 19 Ιούνη με το παλιό ημερολόγιο) 1876 στη Βέρνη της Ελβετίας.
Στο αναρχικό κίνημα υπάρχουν πολλοί άντρες και πολλές γυναίκες που έγιναν γνωστοί λόγω της δράσης, των ιδεών και των γραπτών τους. Ίσως ο πιο γνωστός υπήρξε ο Ρώσος αναρχικός Μιχαήλ Μπακούνιν.
Οι αναρχικοί δεν έχουν θεόμορφους ηγέτες ούτε παντογνώστες προφήτες. Κανείς δεν είναι απόλυτα σωστός και κανείς δεν είναι υπεράνω κριτικής. Όποιος δεν κάνει λάθη είτε δεν είναι ανθρώπινο ον, είτε είναι κάποιος που δεν κάνει τίποτα. Είναι δυνατό να αντλήσουμε έμπνευση από τη δράσης και τις ιδέες κάποιου χωρίς να πέσουμε στην παγίδα της α-κριτικής ηρωοποίησης.
Τα πρώτα βήματα προς την ελευθερία
Γεννημένος το 1814 στη τσαρική Ρωσία, ο Μπακούνιν ανέπτυξε γρήγορα ένα φλογερό μίσος ενάντια στην αδικία. Στην ηλικία των 21 ετών, μετά από λίγα χρόνια στον στρατό, παραιτήθηκε κι άρχισε να αναμειγνύεται στους δημοκρατικούς κύκλους. Εννιά χρόνια αργότερα συνάντησε ριζοσπάστες όπως τον Προυντόν και τον Μαρξ στο Παρίσι. Σε αυτό το στάδιο είχε διαμορφώσει μια θεωρία η οποία έβλεπε την επίτευξη της ελευθερίας μέσω μια γενικής εξέγερσης συνδεδεμένης με τις επαναστάσεις των καταπιεσμένων εθνών.
Η παθιασμένη εκστρατεία του για τη δημοκρατία κι ενάντια στην αποικιοκρατία τον έκανε «νούμερο ένα δημόσιο κίνδυνο» στα μάτια των περισσότερων ευρωπαϊκών μοναρχιών. Το 1848 απελάθηκε από τη Γαλλία μετά από έναν δημόσιο λόγο του υπέρ της ανεξαρτησίας της Πολωνίας. Το πάθος τους για την ελευθερία και τη δικαιοσύνη κι η απέχθειά του για τα προνόμια και την αδικία του έδωσε μια τεράστια απήχηση στο ριζοσπαστικό κίνημα εκείνης της εποχής.
Την επόμενη χρονιά ο Μπακούνιν έσπευσε στη Δρέσδη όπου έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέγερση του Μαΐου. Αυτό οδήγησε στη σύλληψή του και στην καταδίκη του σε θάνατο. Η αυστριακή μοναρχία επίσης τον ήθελε οπότε εκδόθηκε και καταδικάστηκε εκ νέου σε θάνατο. Όμως πριν ο δήμιος προλάβει να περάσει τη θηλιά γύρω από τον λαιμό του, η Ρωσία αιτήθηκε την έκδοσή του και πέρασε 6 χρόνια φυλακισμένος χωρίς δίκη στο Οχυρό Πέτρου και Παύλου. Την απόλυσή του από τη φυλακή ακολούθησε η εξορία του στη Σιβηρία.
Απόδραση από τη Σιβηρία
Το 1861 έκανε μια δραματική απόδραση κι επέστρεψε στην Ευρώπη μέσω της Ιαπωνίας, του Παναμά και του Σαν Φρανσίσκο. Για τα επόμενα 3 χρόνια ρίχτηκε στον αγώνα για την πολωνική ανεξαρτησία. Έπειτα άρχισε να αναθεωρεί τις ιδέες του. Θα μπορούσε από μόνη της η εθνική ανεξαρτησία να οδηγήσει τον εργαζόμενο λαό στην ελευθερία; Αυτή η σκέψη τον απομάκρυνε από τον εθνικισμό και τον οδήγησε στον αναρχισμό.
Το 1868 προσχώρησε στη Διεθνή Ένωση Εργαζομένων (επίσης γνωστή ως Πρώτη Διεθνής), μια ομοσπονδία ριζοσπαστικών εργατικών ενώσεων και συνδικάτων, με τμήματα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Οι ιδέες του εξελίχθηκαν ραγδαία κι έγινε ένας πολύ γνωστός κήρυκας του αναρχισμού. Ενώ συμφωνούσε με το μεγαλύτερο κομμάτι της οικονομικής θεωρίας του Μαρξ, απέρριψε τις εξουσιαστικές πολιτικές του και ο μεγαλύτερος διαχωρισμός μέσα στην Πρώτη Διεθνή ήταν ανάμεσα στους αναρχικούς και στους μαρξιστές.
Ενώ ο Μαρξ θεωρούσε πως ο σοσιαλισμός μπορούσε να οικοδομηθεί με την κατάληψη της κρατικής εξουσίας, ο Μπακούνιν επέμεινε στην καταστροφή του κράτους και στη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας βασισμένης στην ελεύθερη ομοσπονδοποίηση των ελεύθερων εργατών. Αυτή έγινε σύντομα η πολιτική της Διεθνούς στην Ιταλία και στην Ισπανία και απέκτησε απήχηση στην Ελβετία, στο Βέλγιο και στη Γαλλία. Αφού απέτυχε να νικήσει την αναρχική ιδέα, ο Μαρξ κι οι υποστηρικτές τους εξαπέλυσαν μια εκστρατεία με βρωμιές και ψέματα εναντίον του Μπακούνιν.
Ένα κίνημα γεννιέται
Η επιτροπή που συστάθηκε για να ερευνήσει τις κατηγορίες του Μαρξ έκρινε κατά πλειοψηφεία ένοχο τον Μπακούνιν και ψήφισε την αποπομπή του από τη Διεθνή. Έπειτα, το ελβετικό τμήμα συγκάλεσε ένα συνέδριο όπου αποδείχτηκε η ψευδότητα των κατηγοριών. Ένα διεθνές συνέδριο επίσης, υπερασπίστηκε τον Μπακούνιν κι υιοθέτησε την αναρχική θέση της απόρριψης κάθε εξουσίας μια μειοψηφίας πάνω στο σύνολο.
Ηττημένοι, ο Μαρξ κι οι υποστηρικτές του, μετέφεραν το Γενικό Συμβούλιο της Διεθνούς στη Νέα Υόρκη όπου έσβησε στην ασημαντότητα. Οι ιδέες που αναπτύχθηκαν από τον Μπακούνιν στην τελευταία δεκαετία της ζωής του διαμόρφωσαν τη βάση για το σύγχρονο αναρχικό κίνημα. Καταπονημένος από μια ζωή στον αγώνα, ο Μπακούνιν πέθανε στην Ελβετία το 1876.
Η κληρονομιά του είναι τεράστια. Αν κι έγραψε μανιφέστα, άρθρα και βιβλία δεν ολοκλήρωσε ποτέ ένα μεγάλο έργο. Όντας πάνω απ’ όλα ένας άνθρωπος της δράσης, σταματούσε τη συγγραφική δουλειά, κάποιες φορές κυριολεκτικά στη μέση μιας πρότασης, για να παίξει τον ρόλο του σε αγώνες, απεργίες κι εξεγέρσεις. Αυτό που άφησε στους μεταγενέστερούς του είναι μια συλλογή συγγραφικών θραυσμάτων. Ωστόσο, τα γραπτά του είναι γεμάτα από διορατικές στιγμές που είναι τόσο επίκαιρα σήμερα όσο ήταν στην εποχή του. Πολλοί αναρχικοί συνεχίζουν να εμπνέονται από τις προτάσεις του για την Κοινωνική Επανάσταση και τις μεθόδους της υλιστικής ανάλυσης, όμως κάποιες μικρότερες πτυχές του έργου του όπως ο αντισημιτισμός και η ροπή του προς τη συνομωσιολογία εύκολα παραλείπονται.
Ο κίνδυνος της δικτατορίας
Ενώ αντιλήφθηκε πως οι ιδέες κι οι διανοούμενοι έχουν να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο στην επανάσταση, έναν ρόλο στην εκπαίδευση και στην άρθρωση των αναγκών και των επιθυμιών του λαού, έκανε μια προειδοποίηση. Τους προειδοποίησε να μην αποπειραθούν να καταλάβουν την εξουσία και να δημιουργήσουν μια δικτατορία του προλεταριάτου. Η αντίληψη ότι μια μικρή ομάδα ανθρώπων θα μπορούσε να κάνει ένα πραξικόπημα προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας πάει ενάντια στην κοινή λογική, ακόμη κι αν αυτή η ομάδα έχει καλές προθέσεις. Πολύ πριν τη Ρώσικη Επανάσταση, προειδοποίησε πως μια νέα τάξη διανοούμενων κι ειδικών θα μπορούσε να επιδιώξει να αντικαταστήσει τους γαιοκτήμονες και τα αφεντικά και να αρνηθεί στον εργαζόμενο λαό την ελευθερία του.
Το 1873 προέβλεψε, με εξαιρετική ακρίβεια, πως κάτω από την δικτατορία του προλεταριάτου των μαρξιστών, οι κομματικοί ηγέτες θα συγκέντρωναν την εξουσία σε ένα ισχυρό χέρι και θα διαιρούσαν τις μάζες σε δύο στρατούς –τον αγροτικό και τον βιομηχανικό- υπό τις άμεσες εντολές των κρατικών αξιωματούχων που θα διαμόρφωναν μια νέα προνομιούχα επιστημονική και πολιτική τάξη.
Ο Μπακούνιν αντιλήφθηκε πως η κυβέρνηση είναι το μέσο κυριαρχίας μια μειοψηφίας. Όσο η «πολιτική εξουσία» σημαίνει τη συγκέντρωση της εξουσίας σε λίγα χέρια, διακήρυξε, πρέπει να απεμπολιστεί. Αντί αυτού θα πρέπει να υπάρξει μια «κοινωνική επανάσταση» που θα αλλάξει τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και θα δώσει την εξουσία στις μάζες διαμέσου της δικής τους ομοσπονδίας των εθελοντικών οργανώσεων.
Είναι απαραίτητο να καταργήσουμε εντελώς, τόσο στις αρχές όσο και στην πράξη, οτιδήποτε θα μπορούσε να ονομαστεί πολιτική εξουσία, επειδή όσο υπάρχει πολιτική εξουσία θα υπάρχουν πάντα διευθυντές και διευθυνόμενοι, αφέντες και δούλοι, καταπιεστές και καταπιεσμένοι.
Ποιος θα μπορούσε τώρα να ισχυριστεί ότι είχε άδικο;
Μετάφραση από το http://blackrosefed.org/bakunin-bio-readings-quotes/
