Wayne Price*
Σημείωση Μεταφραστή: Σε συνέχεια του κειμένου για τον Λαντάουερ, ξεκινά μια σειρά μεταφράσεων και κειμένων πίανοντας το νήμα από την αρχή. Δυστυχώς, υπάρχουν πολλές παρανοήσεις τόσο για τον αναρχισμό ως κίνημα και ως θέση στην επαναστατική πλευρά που σε συνάρτηση με την ιστορική και θεωρητική ενδεια του καιρού μας συμβάλουν στον πολιτικό αναλφαβιστισμό. Σε αυτό το κείμενο ο σύντροφος Wayne Price τοποθετείται στο εάν πρέπει οι αναρχικοί να είναι (ελευθεριακοί) σοσιαλιστές; Πρέπει οι σοσιαλιστές να είναι αναρχικοί. Εδώ πρέπει να το τονιστεί ότι αναφερόμαστε στον Σοσιαλισμό ως θεωρία και όχι στην αριστερά που είναι μια θέση εξουσίας.
Πολλοί αναρχικοί, ή ριζοσπάστες που ενδιαφέρονται για τον αναρχισμό, εκπλήσσονται να ακούσουν τον «αναρχισμό» ως «σοσιαλιστικό». Όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι μας έχουν μάθει να σκέφτονται τον «σοσιαλισμό» ως νόημα του κρατισμού -κάτι που θα ήταν το αντίθετο του αναρχισμού. (Ομοίως, ο «κομμουνισμός» θεωρείται συνήθως ως σταλινικός ολοκληρωτισμός.) Επίσης, η «Αριστερά» ερμηνεύεται συχνά ως υποστήριξη για τέτοια κρατικά οικονομικά προγράμματα.
Και όμως, τι είδους οικονομία έχουν υποστηρίξει οι αναρχικοί; Είναι αντικαπιταλιστές και θέλουν να αφαιρέσουν τον πλούτο και τη δύναμη της καπιταλιστικής ελίτ. Θέλουν να αντικαταστήσουν την ιδιωτική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής με συλλογική, κοινωνική, ιδιοκτησία – να αντικαταστήσουν τον οικονομικό ανταγωνισμό με τη συνεργασία, την παραγωγή για κέρδος με την παραγωγή για χρήση. Ένα χαοτικό, ανταγωνιστικό σύστημα θα αντικατασταθεί από τον συνολικό αμεσοδημοκρατικό συντονισμό από τα κάτω. Όλα αυτά είναι εντελώς συνεπή με το υπόλοιπο αναρχικό πρόγραμμα κατάργησης του κράτους και όλων των άλλων μορφών καταπίεσης: φυλετική, εθνική, έμφυλη, σεξουαλικό προσανατολισμό κ.ο.κ. Τι είναι αυτό το προτεινόμενο μη κερδοσκοπικό, συνεταιριστικό, αν δε είναι σοσιαλισμός;
Στην πραγματικότητα, ουσιαστικά όλοι οι αναρχικοί, από την αρχή, έχουν ονομάσει τους εαυτούς τους “σοσιαλιστές” (και μερικοί έχουν επίσης ονομάσει τους εαυτούς τους “κομμουνιστές”). Ταυτόχρονα, θεωρούσαν πάντα τους εαυτούς τους ως «ελευθεριακούς σοσιαλιστές» ή «αντιεξουσιαστές σοσιαλιστές», και σε αντίθεση με τους «αυταρχικούς σοσιαλιστές» ή «κρατικούς σοσιαλιστές». Λίγο πριν από τη ρωσική επανάσταση, υποστήριξαν ότι – όποια και αν είναι οι υποκειμενικές επιθυμίες των κρατικών σοσιαλιστών – στην πρακτική αυτό το πρόγραμμα θα δημιουργούσε μόνο μια μορφή κρατικού καπιταλισμού (με την κρατική γραφειοκρατία να ενεργεί ως η νέα, εκμεταλλευτική, καπιταλιστική τάξη).
Το πρώτο άτομο που προσδιορίστηκε ως “αναρχικός” ήταν ο Pierre-Joseph Proudhon. Ο Proudhon συνήθως ” περιγράφει τον εαυτό του ως σοσιαλιστή … αν και επέκρινε τόσο την κεντρική δημοκρατία όσο και τον κρατικό σοσιαλισμό, εξακολουθούσε να θεωρείται δημοκράτης και σοσιαλιστής … όπως ο Bakunin και ο Kropotkin, υποστήριξε τον ακρατικό σοσιαλισμό και κάλεσε για ένα αποκεντρωμένο, αυτοδιαχειριζόμενο σύστημα: Ομοσπονδιακό, από τη βάση. Αρα σοσιαλισμός ίσον αναρχισμός. “(McKay 2011, 23)
Στην εισαγωγή του στο 1910 για τον “αναρχισμό”, λήμα που γράφτηκε για την Εγκυκλοπαίδεια Britannica, ο Peter Kropotkin έγραψε: ” Όσον αφορά τις οικονομικές τους αντιλήψεις, οι αναρχικοί, είναι οι πιο προωθήμένοι από όλους τους σοσιαλιστές, από τους οποίους αποτελούν την πιο ριζοσπαστική πτέρυγα … Εξετάστε το σύστημα μισθών και τους καπιταλιστές. Η παραγωγή συνολικά λειτουργοί ως εμπόδιο στην πρόοδο… οι αναρχικοί καταπολεμουν με την ίδια ενέργεια, το κράτος, ως την κύρια υποστήριξη αυτού του συστήματος… αν παραδωθούν στο κράτος όλες οι κύριες πηγές οικονομικής ζωής … θα σήμαινε να δημιουργήσουμε ένα νέο όργανο της τυραννίας. Ο κρατικός καπιταλισμός θα αυξήσει μόνο τις εξουσίες της γραφειοκρατίας και του καπιταλισμού. “(Kropotkin 2014, 164-5)
Ο μεγάλος Ιταλιός αναρχικός Errico Malatesta ήταν ένας νεότερος σύντροφος του Bakunin και του Kropotkin. Το 1897 έγραψε, υποστηρίζοντας τους «δημοκρατικούς σοσιαλιστές», από το 1871, όταν ξεκινήσαμε την προπαγάνδα μας στην Ιταλία, είμαστε πάντα και κάναμε πάντα τους εαυτούς μας, τους σοσιαλιστές-αναρχικούς …. Είμαστε πάντα της άποψης ότι ο σοσιαλισμός και Η αναρχία είναι δύο λέξεις που ουσιαστικά έχουν το ίδιο νόημα, αφού είναι αδύνατο να υπάρξει οικονομική χειραφέτηση (κατάργηση της περιουσίας) χωρίς πολιτική χειραφέτηση (κατάργηση της κυβέρνησης) και αντίστροφα. “(Στο Richards 1984, 143, έμφαση στο πρωτότυπο)
Ο Malatesta είχε υποστηρίξει την εκδοχή του αναρχικού σοσιαλισμού του Kropotkin, αλλά σταμάτησε να χρησιμοποιεί την “κομμουνιστική” ετικέτα μετά τη ρωσική επανάσταση. Εξακολουθούσε να ταυτίζεται με αυτή την παράδοση με στόχο μια ελευθεριακή κομμουνιστική κοινωνία. Αλλά θεώρησε ότι οι λενινιστές είχαν δώσει στον όρο «κομμουνισμό» μια αυταρχική φήμη. Αντ ‘αυτού, ο Malatesta αναφέρθηκε στον εαυτό του ως “επαναστάτη κοινωνικό αναρχικό”.
Ο Noam Chomsky αναφέρει τις απόψεις του αναρχοσυνδικαλιστή Rudolf Ρocker και δείχνει ότι « ο αναρχισμός μπορεί να θεωρηθεί ως η ελευθεριακή πτέρυγα του σοσιαλισμού». (Chomsky 1970, XII) Ο Chomsky παραθέτει περαιτέρω έναν από τους αμερικανικούς μάρτυρες του Haymarket τον Adolph Fischer: ” Κάθε αναρχικός είναι σοσιαλιστής, αλλά όχι κάθε σοσιαλιστής είναι αναγκαστικά αναρχικός. “(Xii)
Έτσι, από τη θεωρία και την ιστορία, ο Αναρχισμός είναι μια πτέρυγα της σοσιαλιστικής παράδοσης. Ωστόσο, οι παλαιότεροι αναρχικοί ήταν σαφείς ότι δεν καταδικάζουν τον «σοσιαλισμό» αλλά τον «κρατικό σοσιαλισμό». Θεώρησαν ότι ήταν πολύ προς μακρύτερα από την αυταρχική αριστερά. Ως εκ τούτου, δεν είχαν ανάγκη να απορρίψουν τον «σοσιαλισμό» ως τέτοιο.
Δεξιοί “ελευθεριακοί” και “δημοκρατικοί” κρατικοί σοσιαλιστές
Αυτό το επιχείρημα μπορεί να φαίνεται αφηρημένο και αρχαϊκό, αλλά υπάρχουν και τρέχοντες λόγοι για τους αναρχικούς για να διατηρήσουν τον όρο “σοσιαλιστικό”. Ένας λόγος είναι η ανάπτυξη ενός «ελευθεριακού» προ-καπιταλιστικού κινήματος. Οι αναρχικοί πρέπει να διακρίνουν τον εαυτό τους από αυτή την τάση που έχει σχετικά μικρή επιρροή. Δυστυχώς, αυτά οι δεξιοί χρησιμοποιούν την ίδια ετικέτα του “Libertarian” που χρησιμοποίησαν οι αναρχικοί από τον 19ο αιώνα.
Αυτοί λοιπόνο οι “ελευθεριανιστές” κυμαίνονται σε απόψεις από τους Ρεπουμπλικάνους που υποστηρίζουν το Trump στο ελευθεριανικό κόμμα και ορισμένους που θεωρούν τους εαυτούς τους ως “αναρχικούς”. Ως υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς, αντιτίθενται στους νόμους που προστατεύουν τη δημόσια υγεία ή την ασφάλεια των εργαζομένων. Αποκαλούν τους εαυτούς τους “αναρχικούς-καπιταλιστές” (σχήμα οξύμωρο). Αν και είναι αντίθετοι με τη γραφειοκρατική-κεντρική εξουσία, δεν αντιτίθενται στα γραφειοκρατικά κεντρικά εταιρικά μονοπώλια. Στην ουσία απλά θέλουν να αντικαταστήσουν το κράτος με ιδιωτικούς στρατούς που θα προσληφθούν από τους πλούσιους κια θα γίνουν στην πραγματικότητα το νέο κράτος.
Αν και ισχυρίζονται ότι είναι στην παράδοση του «ατομικιστικού αναρχισμού» στην ουσία δεν έχουν τίποτα το κοινό. Η ατομικιστίκη παράδοση είναι κάπως ξεχωριστή από τον μείζωνα επαναστατικό αναρχισμό του Proudhon, Bakunin και Kropotkin. Όμως πολλοί αναρχικοί (όπως η Emma Goldman ή ο Daniel Guerin) προσπάθησαν να ενσωματώσουν τις ιδέες του ατομικιστικού αναρχισμού με τον σοσιαλιστικό αναρχισμό. Σε κάθε περίπτωση, οι ατομικιστές αναρχικοί δεν ήταν ποτέ υποστηρικτές του καπιταλισμού και μερικές φορές ονομάστηκαν «σοσιαλιστές». Ένας από τους ιδρυτές τους, Benjamin Tucker, έγραψε το 1893 από τις δύο αρχές … την εξουσία και την ελευθερία “ως βάση των” των δύο σχολείων της σοσιαλιστικής σκέψης … αντίστοιχα, του κρατικού σοσιαλισμού και του αναρχισμού “. (Krimerman & Perry 1966, 62)
Μια άλλη τρέχουσα τάση στην οποία πρέπει να μην συσχετιστούν οι αναρχικοί είναι η άνοδος του «δημοκρατικού σοσιαλισμού» (ή της «σοσιαλδημοκρατίας»). Λόγω των διαφόρων παραγόντων, συμπεριλαμβανομένων των προφανών αποτυχιών του καπιταλισμού, μια μεγάλη μειονότητα έχει προσελκύσει αυτό το είδος «σοσιαλισμού». Αυτό που προτείνουν οι άνθρωποι ως «δημοκρατικό σοσιαλισμό» είναι πολύ αβέβαιο. Δεν υποστηρίζουν την απαλλοτρίωση του κυβερνώντος πλούσιου, ούτε την κοινωνικοποίηση των μεγάλων τομέων της βιομηχανίας. Το μοντέλο τους, είναι οι σκανδιναβικές χώρες, όπως η Δανία. Δηλαδή, είναι μεταρρυθμιστικοί σοσιαλιστές υπέρ του κράτους . Μερικοί από αυτούς θεωρούν τους εαυτούς τους ως “επαναστάτες”, αλλά δεν υποστηρίζουν ανοιχτά την ανατροπή του υπάρχοντος κράτους.
Οι επαναστάτες κοινωνικοί αναρχικοί θα πρέπει να έχουν μια προσέγγιση δύο όψεων σε αυτή την ανάπτυξη ενδιαφέροντος για τον σοσιαλισμό. Από τη μία πλευρά, θα πρέπει να καλωσορίσουν τη νέα, δημοφιλή, εχθρότητα στον καπιταλισμό και το άνοιγμα σε εναλλακτικά συστήματα, που συνοψίζονται ως «σοσιαλισμός». Δεν είναι η ώρα οι αναρχικοί να απορρίπτουν τον «σοσιαλισμό». Οι αναρχικοί είναι επίσης μέρος του σοσιαλιστικού κινήματος και ήταν πάντα.
Από την άλλη πλευρά, πρέπει να αντιταχθούν σε όλες τις ποικιλίες του κρατικού σοσιαλισμού, τόσο του μεταρρυθμιστικού (που εργάζονται μέσω του υπάρχοντος κράτους) όσο και “επαναστατικής” (επιδιώκοντας να ανατρέψει αυτό το κράτος και να δημιουργήσει ένα νέο κράτος – τη “δικτατορία του προλεταριάτου” ή οτιδήποτε άλλο). Οι αναρχικοί είναι οι αυθεντικοί σοσιαλιστές και αυτό πρέπει να ειπωθεί ευρύτερα πρός όλες τις κοινωνικές και κινηματικές κατευθύνσεις!
*Μετάφραση: Αργύρης Αργυριάδης.
**Πηγή: Ούτε θεός ούτε αφέντης
