Σημείωση πρώτη / Αντί προλόγου
“Οι εργάτες και οι αγρότες είναι πια ελεύθεροι, και μη υπαγόμενοι σε οποιοδήποτε περιορισμό. Εξαρτάται από τους εργάτες και τους αγρότες πώς θα ενεργήσουν, πώς θα αυτο-οργανωθούν, πώς θα συμφωνήσουν μεταξύ τους για όλεςτις πτυχές της ζωής τους, όπως οι ίδιοι νομίζουν …Οι μαχνοβίτες δεν μπορούν να δώσουν τίποτα περισσότερο από κάποιες συμβουλές και ενίσχυση… Σε καμία περίπτωση αυτοί δεν μπορούν ούτε επιθυμούν να κυβερνήσουν.”
Η απόπειρα καταγραφής της ζωής της Μαρία Νικιφόροβα δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Γυναίκα, αναρχική, στρατιωτική διοικήτρια των Μαύρων Φρουρών. Στο πρόσωπό της συμπυκνώνονται όλα όσα ιστορικά εχθρεύεται η εξουσία. Η ζωή και η δράση της Μαρία Νικιφόροβα παραμένει εν πολλοίς ένα άγνωστο κεφάλαιο στη μεγάλη ιστορία του αναρχικού κινήματος. Το όνομά της δεν αναφέρεται σε κανένα βιβλίο που καταπιάνεται με τη δράση των ουκρανών αναρχικών, ούτε σε κάποιο συλλογικό τόμο για την ιστορία των αναρχικών κατά την διάρκεια της ρώσικης επανάστασης του 1917 και του εμφύλιου πολέμου που επακολούθησε. Ζώντας το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στην παρανομία, οι αναφορές για αυτήν είναι λίγες. Μια ονομαστική μόνο αναφορά υπάρχει στις «Αναμνήσεις ενός επαναστάτη» του Β. Σερζ, εκδ. Ακυβέρνητες Πολιτείες και άλλη μια στον πρώτο τόμο «Οι δρόμοι του Νέστορα Μαχνό», εκδ. Βαβυλωνία. Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα μέρος του πρωτότυπου κει- μένου που αξιοποιήθηκε και για την παρούσα μεταφραστική έκδοση από τις συντροφικές εκδόσεις Δαίμων του Τυπογραφείου. Σαν πλάνητας που γεννήθηκε μέσα στη δίνη των προεπαναστατικών χρόνων στη Ρωσία, η Μαρούσια έλαμψε με τη δύναμη της ανυπότακτης καρδιάς της και έσβησε με τρόπο αντίθετο από ό,τι έζησε. Αθόρυβα. Οι τρεις σφαίρες που καρφώθηκαν στην καρδιά της από το εκτελεστικό απόσπασμα των Λευκών αντεπαναστατών έβαλαν τέλος σε μια ζωή πολυτάραχη, γεμάτη με τη φλόγα και τα ιδανικά της επανάστασης.
Γεννημένη το 1885 στην πόλη Αλεξαντρόβσκ της Ουκρανίας η Μαρία Νικιφόροβα γρήγορα εντάσσεται σε μια από τις πολυπληθείς αναρχοκομμουνιστικές ομάδες της Ουκρανίας, ούσα η ίδια εργάτρια σε εργοστάσιο. Από εκεί ξεκινάει η πορεία της, γεμάτη συνεχόμενους αγώνες, διώξεις, φυλακίσεις. Από τη Θεσσαλονίκη, όπου βρίσκεται ως φυγάς, με το ξέσπασμα της επανάστασης τον Οκτώβρη του 1917 επιστρέφει στη ρωσία και ρίχνεται στη δράση. Και από την ρωσία πάλι πίσω στο Αλεξαντρόβσκ δίνοντας ώθηση στην τοπική αναρχική ομοσπονδία και συμμετέχοντας σε πλήθος ενεργειών. Η φήμη της ως αταμάνσα (στρατιωτική διοικήτρια) προηγούταν όταν η αναρχική ομοσπονδία του Αλεξαντρόβσκ την περίοδο αυτή αρχίζει τις επαφές με τις υπόλοιπες αναρχικές ομάδες της ευρύτερης περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της ομάδας του Γκιουλάι-Πόλε υπό την καθοδήγηση του Νέστορα Μαχνό. Η αταμάνσα οπλαρχηγός πλέον, Μαρούσια, μαζί με τους συντρόφους της στις Μαύρες Φρουρές συμμετέχει σε εκατοντάδες μάχες ενάντια στους Λευκούς αντεπαναστάτες, τους ουκρανούς εθνικιστές και τους γερμανούς. Με τον τερματισμό της κατά συνθήκη συμμαχίας των μπολσεβίκων με τους αναρχικούς τον Ιούνη του 1919, οι τελευταίοι βαφτίζονται εχθροί που υποσκάπτουν την επανάσταση και η μπολσεβίκικη εξουσία στρέφεται ανοιχτά εναντίον των άλλοτε συμμάχων της. Η Μαρούσια με τις Μαύρες Φρουρές συνεχίζει την δράση τόσο κατά των αντεπαναστατών όσο και ενάντια στην μπολσεβίκικη εξουσία σχεδιάζοντας και υλοποιώντας χτυπήματα εναντίον της.
Είναι όμως ήδη ιδιαίτερα γνωστή και στοχοποιημένη. Έτσι, κατά τη διάρκεια μιας δράσης στη Σεβαστούπολη, συλλαμβάνεται από τους Λευκούς αντεπαναστάτες στις 11 Αυγούστου 1919 και με συνοπτικές διαδικασίες δικάζεται από έκτακτο στρατοδικείο και εκτελείται.
Η ζωή και η δράση της Μαρία Νικιφόροβα ήταν ένα μετέωρο στο μεγάλο σύμπαν των επαναστάσεων. Έζησε και έδρασε σε μια ταραγμένη περίοδο έντονων κοινωνικών μετασχηματισμών και επαναστατικών αλλαγών. Γυναίκα σε έναν κόσμο πατριαρχικά σχεδιασμένο με όλες τις καταπιέσεις και καθυποτάξεις να καθρεφτίζονται στα πρόσωπα των ουκρανίδων αγροτισσών της επαρχίας, η ίδια αναγνωρίζει από μικρή ηλικία πως μόνο η χειραφέτηση δημιουργεί τις ρήξεις. Έζησε από μέσα την οκτωβριανή επανάσταση που ανέτρεψε μια αυτοκρατορία, μέλος και η ίδια του κόκκινου στρατού, εντάχθηκε στη συνέχεια στο ουκρανικό αναρχικό κίνημα παλεύοντας από τόπο σε τόπο και από χωριό σε χωριό πάντα στην πρώτη γραμμή διακηρύσσοντας τα οράματα και τα προτάγματα της αναρχίας.
Η μπροσούρα «Atamansha, Black guards and Maria Nikiforova» από τις κινηματικές εκδόσεις Network of Anarchists, τον Ιούνιο του 2019, επανέκδοση της αρχικής έκδοσης με τίτλο «Atamansha, The life of Maria Nikiforova» του Malcom Archibald (Black Cat Press, Ιούνης 2009) για την «άγνωστη» Μαρία Νικιφόροβα, έφτασε στα χέρια μας πριν λίγα χρόνια, μέσα από διαδικτυακές αναζητήσεις για το αναρχικό κίνημα στην ουκρανία και τη ρωσία πριν και μετά το 1917. Δουλεύοντας πάνω στην παρούσα μεταφραστική έκδοση νιώσαμε ότι πλέουμε στο ποτάμι μιας ιστορίας που, παρόλα τα φώτα που έχουν πέσει πάνω στην περίοδο της επανάστασης του 1917, τον ρωσικό εμφύλιο και το ουκρανικό κίνημα μαχνοβτσίνα, παραμένει ελάχιστα φωτισμένη. Όσα ακολουθούν είναι μια ελάχιστη συμβολή από πλευράς μας να γνωρίσουμε τη ζωή και τη δράση αυτής της ουκρανής αναρχικής, η ζωή της οποίας διασταυρώνεται με τη μοίρα και άλλων αναρχικών του κινήματος της ουκρανίας και της ρωσίας εκείνης της περιόδου, που αφιέρωσαν τη ζωή τους ενάντια σε κάθε είδους εξουσία.
Η μπροσούρα »Αταμάνσα, οι Μαύρες Φρουρές και η Μαρία Νικιφόροβα» μεταφράστηκε από το εκδοτικό εγχείρημα «Όσα είπαμε παλιά ισχύουν» και φίλους και φίλες του και τυπώθηκε στα Γιάννινα τον Μάη του ’22 από την Αυτοοργανωμένη ΤΥΠογραφική Ομάδα Ιωαννίνων Titivillus και κυκλοφορεί σε στέκια, καταλήψεις κ χέρι με χέρι πριν την εξεγερση. Η μπροσούρα διακεινείται χωρίς αντίτιμο, με ελεύθερη συνεισφορά, έξω από εμπορευματικές σχέσεις. Τα όποια έσοδα προκύψουν μετά την κάλυψη του κόστους έκδοσης, θα στηρίξουν ομάδες και δομές του ανταγωνιστικού κινήματος.
Πηγή: https://osaeipamepalia.wordpress.com/
