Η ιστορία του τσέχικου αναρχισμού είναι η ιστορία της εξέλιξης των ελευθεριακών ριζοσπαστών, ορισμένοι από τους οποίους εγκατέλειψαν τις ιδέες τους και μετακινήθηκαν σε υψηλές θέσεις εξουσίας ή έγιναν προπαγανδιστές της ολοκληρωτικής ιδεολογίας των Μπολσεβίκων. Ακόμη και μετά την αναβίωση του αναρχικού κινήματος μπορούμε να δούμε πώς το κίνημα διαμορφώνει σταθερές οργανώσεις, ενώ ταυτόχρονα αποκόπτεται σε γκέτο ακτιβιστών.
Η ιστορία του τσέχικου αναρχισμού δεν είναι ασπρόμαυρη – και με αυτόν τον τρόπο ίσως είναι πιο ενδιαφέρουσα και διδακτική.
Η παράδοση πριν από την άνοδο του κινήματος
Πολλές εξεγέρσεις μπορούν να ανιχνευθούν καθ’ όλη τη διάρκεια του τσέχικου Μεσαίωνα. Η πιο σημαντική ήταν το κίνημα των Χουσιτών που το 1419-1434 οδήγησε σε πόλεμο μεταξύ των καθολικών και εκείνων που ήθελαν εκκλησιαστικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις. Οι πιο σημαντικοί στο κίνημα αυτό ήταν οι ριζοσπάστες που συνδέονταν με τη νεοϊδρυθείσα πόλη Tabor (που έγινε για μικρό χρονικό διάστημα η πρώτη κομμούνα στην ευρωπαϊκή ιστορία) και οι ριζοσπάστες του κινήματος των Αδαμιτών (που κατηγορήθηκαν για γυμνισμό και σεξουαλική ασυδοσία). Πολύ σημαντικές ήταν επίσης οι αγροτικές εξεγέρσεις με κοινωνικά χαρακτηριστικά τον 17ο και τον 18ο αιώνα που ως επί το πλείστον δεν είχαν καλή κατάληξη.
Από τα τέλη του 18ου αιώνα αναπτύχθηκαν οι εθνικοαπελευθερωτικές ιδέες μεταξύ των Τσέχων που ζούσαν υπό τη μοναρχία των Αψβούργων (Habsburk), η οποία περιλάμβανε την Αυστρία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, μέρος της Πολωνίας, την Ιταλία κ.ά. Οι συνθήκες υπό τη μοναρχία των Αψβούργων έδωσαν αφορμή για την ανάπτυξη ενός ριζοσπαστικά δημοκρατικού εθνικισμού, ο οποίος υποστηριζόταν κυρίως από νέους ανθρώπους. Η ομάδα αυτή έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη σύντομη εξέγερση της Πράγας το 1848. Ο Μιχαήλ Μπακούνιν, ως ριζοσπάστης δημοκράτης εκείνη την εποχή, συνεργάστηκε επίσης με την ομάδα αυτή. Ωστόσο, το ίδιο το αναρχικό κίνημα θα αναδυόταν μερικές δεκαετίες αργότερα.
Οι ρίζες του τσέχικου αναρχισμού
Το αναρχικό κίνημα του 19ου αιώνα είχε διάφορες πρακτικές και πνευματικές πηγές. Πρώτα ήταν ο εργατικός ριζοσπαστισμός, που επηρεάστηκε κυρίως από το περιοδικό «Die Freiheit», το οποίο εξέδιδε ο υπέρμαχος της τρομοκρατίας της «προπαγάνδας με την πράξη» Johan Most. Οι ιδέες του βρήκαν ισχυρή ανταπόκριση στη Βοημία και το περιοδικό του μιμήθηκε (γενικά με επιτυχία).
Μια άλλη πηγή ήταν το τσέχικο σοσιαλιστικό κίνημα στο εξωτερικό, ιδίως στις ΗΠΑ, όπου οι πιο δραστήριοι οργανωτές και ακτιβιστές εκδιώκονταν από τη συνεχή καταστολή. Οι πιο ριζοσπάστες στράφηκαν στον αναρχισμό και τον επέκτειναν πίσω στις χώρες τους. Περιοδικά όπως το «Budoucnost» (Το Μέλλον) στο Σικάγο ή το «Volne listy» (Ελεύθερες λίστες) στη Νέα Υόρκη (από το 1890 έως τουλάχιστον το 1917) είχαν σημαντική επιρροή στο αναρχικό κίνημα, εν μέρει για την επαφή τους με το διεθνές αναρχικό κίνημα και εν μέρει επειδή δεν λογοκρίνονταν.
Επίσης, ένα κίνημα κοινωνικά ριζοσπαστικής νεολαίας γύρω από το περιοδικό «Omladina» (Η Νεολαία) είχε σημαντική σημασία. Τον Φεβρουάριο του 1894, 68 από αυτούς καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης μικρής διάρκειας. Αυτό ριζοσπαστικοποίησε πολλούς από αυτούς και προχώρησε τις αναρχικές τους πεποιθήσεις.
Αναρχισμός και αναρχοσυνδικαλισμός
Οι Βορειο-βοημοί ανθρακωρύχοι και οι εργάτες της κλωστοϋφαντουργίας δημιούργησαν την κοινωνική βάση του αναρχισμού. Όπως είναι κατανοητό, ο ατομικισμός και τα μυστικά συνδικάτα δεν τους ικανοποιούσαν.
Το 1896, υπήρξε μια 12ήμερη απεργία των ανθρακωρύχων. Συμμετείχαν οκτώ χιλιάδες ανθρακωρύχοι και σημειώθηκαν αρκετές επιθέσεις σε αξιωματούχους των εταιρειών των ορυχείων, απεργοσπάστες και στον εξοπλισμό των ορυχείων. Αυτό όμως χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα για να καταστείλει ο στρατός την απεργία, με αποτέλεσμα πολλοί να τιμωρηθούν με απόλυση ή απέλαση από τη χώρα. Μια πιο επιτυχημένη απεργία στα ορυχεία έγινε τον Ιανουάριο του 1900, που πραγματοποιήθηκε στην Αυστρία.
Σημαντική έμπνευση για τους αναρχικούς ήταν ο αναρχοκομμουνισμός του Κροπότκιν. Αυτός τους βοήθησε να ξεπεράσουν τον ατομικισμό, ενώ ταυτόχρονα συνδέονταν με τον αμοιβαιότητα και τη συνεργασία. Ιδρύθηκε ένα μικρό αναρχικό γραφείο δανείων και δημιουργήθηκαν διάφορα συνεργατικά σχέδια, αλλά συνολικά δεν ήταν πολύ επιτυχημένα.
Μια άλλη έμπνευση προήλθε από τον επαναστατικό συνδικαλισμό. Το 1903, έπειτα από αρκετά χρόνια συζητήσεων, προέκυψε η Ομοσπονδία Ορυχείων της Βόρειας Βοημίας (Severoceska hornicka federace – SHF) με περίπου οκτακόσια μέλη. Ένα χρόνο αργότερα ξεκίνησαν δύο άλλες σημαντικές οργανώσεις. Η Τσέχικη Αναρχική Ομοσπονδία (Ceska Anarchistka Federace – CAF) με αρκετές εκατοντάδες μέλη, είχε ως στόχο τη διάδοση σαφώς καθορισμένων αναρχικών ιδεών. Η Τσέχικη Ομοσπονδία Ολων των Συνδικάτων (Ceska Federace Vsech Odboru – CFVO) (με περίπου 1200 μέλη) προοριζόταν να εξελιχθεί σε μια ριζοσπαστική εργατική οργάνωση. Σύμφωνα με τον S. K. Neumann, ποιητή και αναρχικό οργανωτή, η CAF θα ήταν ο «εγκέφαλος» του κινήματος, ενώ η CFVO η «γροθιά» του, η οποία έδειχνε τις πρωτοποριακές φιλοδοξίες του. Οι συνδικαλιστές ιδρυτές της CFVO δεν θα μπορούσαν ποτέ να συμφωνήσουν με αυτό. Δεν ήταν απλώς απολίτικοι συνδικαλιστές, αντίθετα, ήταν προπαγανδιστές του αναρχισμού για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα χρόνια 1905-1906 ήταν πολύ σημαντικά, διότι υπό την επίδραση της Ρωσικής Επανάστασης του 1905 οι αναρχικοί έγιναν πιο δραστήριοι. Ενώ μερικές φορές δρούσαν ως ριζοσπαστική συνιστώσα σε ρεφορμιστικές δράσεις, τώρα άρχισαν να αναλαμβάνουν τη δική τους δράση. Η απεργία στα ορυχεία από τις 30 Αυγούστου έως τις 17 Σεπτεμβρίου 1906 ήταν σημαντική, αλλά και πάλι έληξε ανεπιτυχώς, εξαιτίας, εκτός των άλλων λόγων, της έλλειψης αλληλεγγύης από τους σοσιαλδημοκράτες.
Το 1908 η CFVO διαλύθηκε επίσημα (οι αυστροουγγρικές αρχές τρομοκρατήθηκαν από την επιρροή της στο προσωπικό του σιδηροδρόμου) και καταστάλθηκε. Μετά την εξαφάνιση της CFVO, σημαντικότερη οργάνωση έγινε η CAF, η οποία αφού σταμάτησε να εκδίδει το περιοδικό «Prace» (Εργασία), κατάφερε να εκδώσει το εβδομαδιαίο περιοδικό «Zadruha» (Ο Συνεταιρισμός). Από την άλλη πλευρά, το συνδικαλιστικό κίνημα, δεν αναβίωσε ποτέ την παλιά του δύναμη και σημασία, ακόμη και με τη δημιουργία νέων οργανώσεων.
Οι ρίζες της παρακμής του τσέχικου αναρχισμού
Το τσέχικο αναρχικό κίνημα είχε πολλά ελαττώματα. Για παράδειγμα, η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών. Ο τσέχικος αναρχισμός είχε επίσης καλλιτέχνες, συγγραφείς, εκδότες περιοδικών και προπαγανδιστές, αλλά ούτε έναν θεωρητικό. Το κίνημα ήταν επίσης απασχολημένο με κάθε είδους εσωτερικές διαμάχες, οι οποίες αποθάρρυναν πολλούς, αρχικά ενδιαφερόμενους, εργάτες. Οργανώσεις όπως η CAF και η CFVO χρειάζονταν ηγέτες από κάθε συνδικάτο και εκτός αυτού, ηγέτες του κινήματος στο σύνολό του. Αυτοί ήταν κυρίως οι εκδότες των αναρχικών περιοδικών, οι οποίοι στην πραγματικότητα ήταν «ακτιβιστές πλήρους απασχόλησης». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία κάποιου είδους ελίτ.
Πιθανώς το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν ότι το αναρχικό κίνημα μετά από είκοσι χρόνια ύπαρξης δεν σημείωσε καμία επιτυχία. Αντιθέτως, οι απεργίες έληγαν ανεπιτυχώς και ακόμη και το σχέδιο για τη δημιουργία μιας «κομμουνιστικής αποικίας» ήταν ανεπιτυχές. Όπως βλέπουμε, το κίνημα δεν κατάφερε να οργανώσει ούτε μία επιτυχημένη απεργία. Αυτό οδήγησε σε ένα αίσθημα αναποτελεσματικότητας.
Στις αρχές του πολέμου ο Bohuslav Vrbensky (1882-1944), αναρχικός και οδοντίατρος, προσπάθησε να επεξεργαστεί μια ιδέα για την επίλυση της κατάστασης. Αποφάσισε να συγκεκριμενοποιήσει τις αναρχικές θέσεις και να τις ορίσει όχι μόνο εναντίον οποιουδήποτε Κράτους, αλλά, πριν απ’ όλα, εναντίον του αυστροουγγρικού Κράτους. Αυτό είχε έναν ξεκάθαρο στόχο: την ανεξάρτητη χωρίς κράτος οργάνωση της Βοημίας. Ταυτόχρονα χρειάζονταν μια αποτελεσματική μορφή οργάνωσης, η οποία θα έπρεπε να είναι ένα «ειδικό πολιτικό κόμμα» που δεν θα συμμετείχε στο κρατικό νομοθετικό σώμα και θα ήταν σχετικά αυτόνομο, αλλά πολύ καλύτερο από τηνCAF. Ο Michael Kacha (1874-1940), τσαγκάρης και εκδότης των περιοδικών «Prace» και «Zadruha» ήταν αντίθετος με την πρόταση αυτή. Το 1914 η πρόταση του Vrbensky έγινε δεκτή. Αν και όλες οι αλλαγές στο πρόγραμμα θα ήταν μακροπρόθεσμες, η CAF μετατράπηκε σε Ομοσπονδία Τσέχων Αναρχικών Κομμουνιστών (FCAK)).
Ο μεγάλος πόλεμος
Κάθε άλλη αλλαγή στο κίνημα σταμάτησε με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αμέσως μετά, απαγορεύτηκαν οι αναρχικές οργανώσεις και τα περιοδικά τους, ενώ σημειώθηκε κατάσχεση περιουσίας και εγκλεισμός πολλών ακτιβιστών. Στη θέση τους ήρθαν όσοι ενεπλάκησαν στο κίνημα πρόσφατα. Ο πρώτος τους στόχος ήταν να διατηρήσουν το κίνημα, πράγμα που κατάφεραν παρά το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς έφυγαν για να πολεμήσουν. Το 1915 οι αναρχικοί πραγματοποίησαν αρκετές απεργίες στη βόρεια Βοημία και ανοίχτηκαν προοπτικές για νέες δραστηριότητες. Οι αναρχικοί της Πράγας ενεπλάκησαν στην αυτοδραστηριοποίηση των εργατών και στη δημιουργία εργατικών συμβουλίων. Στις δύσκολες συνθήκες του πολέμου, οι αναρχικοί μετατράπηκαν από κίνημα που αντιτίθετο σε κάθε Κράτος σε ριζοσπαστικό κομμάτι της τσέχικης εθνικής απελευθέρωσης. Στη Βοημία οι αναρχικοί αγωνίστηκαν για το ανεξάρτητο τσέχικο Κράτος. Στις 22 Ιανουαρίου 1918 οι αναρχικοί συμμετείχαν ενεργά σε μια μεγάλη απεργία και παράλληλη διαδήλωση, κατά τη διάρκεια της οποίας έβγαλαν λόγους μαζί με άλλους σοσιαλιστές. Ήθελαν να επεκτείνουν την απεργία στη βόρεια Βοημία και το συζήτησαν με τον Alois Rasin (μετέπειτα ακροδεξιό υπουργό Οικονομικών) και τον Jaroslav Preiss (διευθυντή μιας μεγάλης τράπεζας). Αυτή η απόπειρα ταξικής συνεργασίας απέτυχε απόλυτα, επειδή αυτοί οι εκπρόσωποι των συμφερόντων του κεφαλαίου υποστήριξαν την απεργία με τα λόγια τους, όχι με τα χρήματά τους.
Κατά τη διάρκεια αυτών των δραστηριοτήτων οι αναρχικοί ήρθαν πιο κοντά με τους αντιφρονούντες μεταξύ των σοσιαλδημοκρατών και κυρίως με τους σοσιαλιστές εθνικιστές (όχι ναζί), με τους οποίους διεξήγαν τον προπολεμικό αντιμιλιταριστικό αγώνα.
Οι αναρχικοί άρχισαν τις προσπάθειες να ενώσουν όλα τα σοσιαλιστικά κόμματα και τον Φεβρουάριο του 1918 κάλεσαν τους άλλους να το κάνουν. Μόνο οι αναρχικοί και οι σοσιαλιστές εθνικιστές ενώθηκαν στο τσέχικο (μετέπειτα τσεχοσλοβακικό) Σοσιαλιστικό Κόμμα (CSS). Οι αναρχικοί συμμετείχαν σημαντικά στη δημιουργία του προγράμματός τους, το οποίο ήταν σοσιαλιστικό και σημαντικά αυτόνομο. Άφηνε ένα πιο μακροπρόθεσμο χώρο για μια κοινωνική επανάσταση και έναν ελευθεριακό σοσιαλισμό, αλλά αυτό ήταν μόνο μια προσωρινή παραχώρηση από τους σοσιαλιστές εθνικιστές οπορτουνιστές, μόνο και μόνο για να ενισχύσουν το κόμμα τους κατά τη διάρκεια της ιστορικής κρίσης. Οι αναρχικοί συμμετείχαν στην κοινή γενική απεργία της 14ης Οκτωβρίου 1918 και στην ανακήρυξη της Δημοκρατίας στις 28 Οκτωβρίου 1918.
Υπουργοί, βουλευτές και ιδρυτές του Κομμουνιστικού Κόμματος
Το 1919 πραγματοποιήθηκε μια συνάντηση των αναρχικών όπου, παρά τις διαφωνίες των μελών, οι ηγέτες τους έπεισαν ότι ήταν απαραίτητο να ενωθούν με τους σοσιαλιστές εθνικιστές. Αυτό ήταν το τέλος του κλασικού αναρχικού κινήματος. Η νέα Τσεχοσλοβακική Δημοκρατία υποστηριζόταν από τους αναρχικούς, επειδή έβλεπαν πολλές σοσιαλιστικές ελπίδες σε αυτήν. Ο Vrbensky έγινε υπουργός Προμηθειών (1918-1919), αργότερα υπουργός Δημοσίων Έργων (1920) και επίσης υπουργός Υγείας και Σωματικής Άσκησης (1921-1922). Οι B. Vrbensky, S. K. Neumann, T. Bartosek και L. Landova-Stychova εκπροσώπησαν τους αναρχικούς στο Κοινοβούλιο. Αλλά οι ελπίδες τους διαψεύστηκαν πολύ σύντομα. Οι αναρχικοί βοήθησαν τη δημοκρατία να κερδίσει τη συμπάθεια των εργατών. Βήμα-βήμα στερήθηκαν κάθε πραγματική επιρροή στα πράγματα.
Οι αντιδράσεις των αναρχικών ποίκιλλαν. Το 1920 η ομάδα γύρω από τον S. K. Neumann και το περιοδικό του «Cerven» παραιτήθηκε (ο ίδιος είχε ήδη εγκαταλείψει το κοινοβούλιο, τη θέση του είχε πάρει ο αναρχοσυνδικαλιστής Vaclav Draxl). Η ομάδα αυτή πέρασε μέσα από τον ενθουσιασμό για τη Ρωσική Επανάσταση και τελικά αποδέχτηκε άνευ όρων τον μπολσεβικισμό. Ο S. K. Neumann μετά την αποχώρησή του από το CSS ίδρυσε μια Ομοσπονδία κομμουνιστικών ομάδων, η οποία αργότερα ενώθηκε με το Κομμουνιστικό Κόμμα Τσεχοσλοβακίας (KSC).
Η εξαφάνιση και η αναγέννηση του τσέχικου αναρχισμού…
Οι πρώην αναρχικοί έδρασαν και με έναν άλλο τρόπο. Ο Fratisek Sauer, γνωστός αναρχικός μποέμ, ήταν διάσημος ως ένας από τους ιδρυτές του «μαύρου βραχίονα» («black arm»), ο οποίος έπαιρνε άδεια κτίρια και τα έδινε σε εργατικές οικογένειες. Αυτό ήταν το πρώτο είδος κατάληψης στη Βοημία.
Δύο δολοφονίες απο αναρχικούς επιχειρήθηκαν στην Τσεχοσλοβακική Δημοκρατία. Τον Ιανουάριο του 1919 ο 16χρονος A. L. Stastny πυροβόλησε τον πρωθυπουργό Karel Kramar, αργότερα πολύ αντιδημοφιλή, αλλά εκεινη την εποχή τον άνθρωπο που έδωσε το έναυσμα για το ανεξάρτητο κράτος. Η απόπειρα δεν στέφθηκε με επιτυχία. Το 1923, ο 19χρονος Josef Soupal εκτέλεσε την, επιτυχημένη αυτή τη φορά, απόπειρα. Στόχος της δεύτερης ήταν ο αντιδημοφιλής υπουργός Οικονομικών Alois Rasin, υπεύθυνος για την εκμεταλλευτική νομισματική πολιτική. Και οι δύο απόπειρες δυσφήμισαν τον αναρχισμό, αυξάνοντας την καταστολή και τα αισθήματα υποστήριξης προς το θύμα. Μετά τη δεύτερη απόπειρα δημιουργήθηκε η πρώτη τσέχικη φασιστική οργάνωση, η «Cervenobili» (Κόκκινοι και Λευκοί) κατά τη διάρκεια των υστερικών διαδηλώσεων της Δεξιάς.
Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε προσπάθεια ανανέωσης της αναρχικής παράδοσης ήταν καταδικασμένη να αποτύχει. Σε αυτό δεν βοήθησε το γεγονός ότι το 1923, μια ομάδα που προσπάθησε να το κάνει ακολούθησε τον αναρχισμό με θρησκευτικό ενθουσιασμό (π.χ. ένα σημαντικό μέλος αυτής της ομάδας ονόμασε την κόρη του Μπακούνινα!) και ελιτισμό – η «φωτισμένη μειοψηφική ομάδα αναρχικών». Αυτή η ομάδα δεν άντεξε ούτε ένα χρόνο. Μετά από αυτό, δεν υπάρχει καμία πληροφορία για ένα αναρχικό κίνημα, παρά μόνο απολύτως αποσπασματικές δράσεις που αφορούν μερικά άτομα, τα οποία ίσως συμπαθούσαν τον αναρχισμό. Έτσι, η σημαία της ελευθεριακής Αριστεράς ξεπεράστηκε από τους τροτσκιστές. Αλλά πρέπει να διευκρινίσουμε, ότι οι σταλινικοί χαρακτήριζαν ως «τροτσκιστές» σχεδόν οποιονδήποτε ασκούσε κριτική στο σύστημά τους από μια επαναστατική μαρξιστική θέση. Πολλοί δεν εξεγέρθηκαν εναντίον αυτής της ετικέτας, επειδή εκείνη την εποχή ένας «τροτσκιστής» ήταν ο δημόσιος εχθρός νούμερο ένα, και έτσι η λέξη αυτή είχε την ευερέθιστη έννοια του πολιτικού ταμπού.
Οι Τσεχοσλοβάκοι σουρεαλιστές πήραν την ελευθεριακή αριστερή θέση και αυτό οδήγησε στον εξοστρακισμό τους από την πλευρά των σταλινικών και αργότερα στην παρανομία τους. Ένας ενδιαφέρων εκπρόσωπος της τσεχικής underground κουλτούρας είναι ο ποιητής, πεζογράφος και φιλόσοφος, Egon Bondy, επηρεασμένος από τον τροτσκισμό, τον μαοϊσμό και με συμπάθειες στον αναρχισμό. Το Κίνημα της Επαναστατικής Νεολαίας, μια τροτσκιστική ομάδα, εναντίον της οποίας έγινε δίκη το 1971, επηρεάστηκε επίσης από τον αναρχισμό. Εκτός από τον Τρότσκι, το τσέχικο τροτσκιστικό κίνημα δημοσίευσε πολλά άλλα βιβλία, π.χ. το γαλλικό κείμενο Socialisme ou barbarie (Σοσιαλισμός Ή Βαρβρότητα).
Μετά την πτώση του μπολσεβικισμού το 1989, οι τροτσκιστές δημιούργησαν μια ελεύθερη πλατφόρμα αυτόνομων και φιλελεύθερων δραστηριοτήτων με την ονομασία «Leva Alternativa» (Αριστερή Εναλλακτική), στην οποία συμμετείχαν και οι αναρχικοί.
Ωστόσο, η εναλλακτική κουλτούρα είχε πολύ πιο σημαντική επίδραση στην άνοδο του αναρχισμού. Η πανκ υποκουλτούρα δημιούργησε ένα περιβάλλον φιλικό προς τις αναρχικές ιδέες. Ένα πολύ σημαντικό περιοδικό ήταν το «Voknoviny» (Εφημερίδα των Παραθύρων), που μετά το 1989 μετονομάστηκε σε «Kontra». Αυτό το περιοδικό έγινε ρητά αναρχικό το 1991 με τον τίτλο «Α-Kontra». Ήταν το πρώτο πανεθνικό περιοδικό του αναρχικού κινήματος της Τσεχοσλοβακίας. Ήδη εκείνη την εποχή συνυπήρχαν αρκετά ισχυρές αναρχο-πανκ ομάδες, ιδιαίτερα συγκεντρωμένες γύρω από τοπικά πολιτικά μουσικά zines διαφόρων επιπέδων. Η Τσεχοσλοβακική Αναρχική Ένωση (Ceskoslovenske Anarchistke Sdruzeni), ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1989 στην Πράγα, ένα μήνα πριν από την αλλαγή του καθεστώτος. Συμμετέχοντας στη «Leva Alternativa» προσπάθησαν να συντονίσουν τις αναρχικές δραστηριότητες. Οργάνωναν αντιμιλιταριστικές διαδηλώσεις και πολύ σύντομα άρχισαν οι οδομαχίες με τους φασίστες σκίνχεντς, με αποκορύφωμα μια τεράστια μάχη στη Letenska της Πράγας το 1992, η οποία έληξε με νίκη των αναρχικών. Οι αναρχικοί διαμαρτυρήθηκαν επίσης για την εγκατάλειψη των αρχικών ιδανικών της «βελούδινης επανάστασης», τη δημιουργία μιας νέας ελίτ και την αποκατάσταση του καπιταλισμού της αγοράς.
…και η εξέλιξή της
Το 1991 σχηματίζεται η Αναρχική Ομοσπονδία γύρω από το περιοδικό «Autonomie», το οποίο προσπάθησε να συμπεριλάβει όλα τα τμήματα του αναρχικού κινήματος. Εκτός από αυτό, ξεκίνησε μια άλλη οργάνωση, η Anarchosyndikalisticka Iniciativa (Αναρχοσυνδικαλιστική Πρωτοβουλία), η οποία είχε μικρή επιρροή. Οι θεωρίες από το εξωτερικό και η έμπνευση από ξένους αναρχικούς είχαν τη σημαντικότερη επιρροή στην ανάπτυξη του κινήματος.
Η πρώτη διάσπαση του αναρχικού κινήματος σημειώθηκε το 1992. Ενώ η πλειοψηφία ήθελε να μποϊκοτάρει τις εκλογές, κάποιοι από τους συντάκτες της «Α-Kontra» υπερασπίστηκαν την άποψη ότι θα ήταν καλύτερα να ψηφίσουν το Κομμουνιστικό Κόμμα. Το επέλεξαν αυτό ως «μικρότερο κακό», επειδή οι ίδιοι δεν ήταν σε θέση να συγκρατήσουν την επιθετική Δεξιά και τον καπιταλισμό.
Ένα σημαντικό γεγονός στην ιστορία των Τσέχων αναρχικών ήταν η συνάντηση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας τον Σεπτέμβριο του 2000 στην Πράγα. Οι αναρχικοί μαζί με τροτσκιστές, ριζοσπάστες οικολόγους και άλλες οργανώσεις σχημάτισαν την πλατφόρμα Iniciativa proti ekonomicke globalizaci (INPEG) και συμμετείχαν εντατικά στις διαμαρτυρίες. Όμως οι διαμαρτυρίες, οι οποίες κορυφώθηκαν με μια διαδήλωση 12.000 ατόμων και μάχες με την αστυνομία, είχαν πολλά προβλήματα. Ο συνασπισμός συμφώνησε σε όσα αντιτάχθηκε, αλλά δεν έδωσε εναλλακτική λύση. Εξαιτίας της μιας ημέρας διαμαρτυρίας ξεχάστηκε η δουλειά με τους απλούς ανθρώπους στην Τσεχία. Επιπλέον, η εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης μετά τις διαδηλώσεις ενίσχυσε το κατασταλτικό κλίμα στην Τσεχία.
Μετά τις διαμαρτυρίες το αποδυναμωμένο κίνημα συνέχιζε τις δραστηριότητές του, την ανάπτυξη της ενιαίας οργάνωσης, αλλά και η ατμόσφαιρα των «γκέτο ακτιβιστών» ενισχύεται σε όλο το κίνημα. Εν τω μεταξύ, σημειώνονται κάποιες προσπάθειες αυτοαναστοχασμού.
*Μετάφραση: Petra Horska, με επιμέλεια του libcom.org
Ελληνική μετάφραση: Ούτε Θεός Ούτε Αφέντης.
##Στην πάνω φωτογραφία είναι το εξώφυλλο του βιβλίου του έργου τυ Κροπότκιν “Αναρχική Ηθική” (1919) που σχεδίασε ο μοντερνιστής σκιτσογράφος, ζωγράφος, συγγραφέας και ποιητής Josef Čapek (1887 – 1945) ο οποίος μεταξύ άλλων ήταν ο πατέρας της λέξης “Ρομπότ” που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον αδελφό του Karel στο θεατρικό έργο “Rossumovi Univerzální Roboti” (1920). Λόγω της εναντίωσής του στο ναζιστικό καθεστώς, ο Josef συνελήφθη το 1939 και κατέληξε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Bergen-Belsen όπου άφησε και την τελευταία του πνοή τον Απρίλη του ’45. Εκεί έγραψε και την ποιητική συλλογή “Básně z koncentračního tabora (Ποιήματα από ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης)” τα οποία διασώθηκαν και εκδόθηκαν το 1946.
