Martin Borrás Jover
Ο Martin Borrás Jover, υποδηματοποιός, γεννήθηκε στη Né à Igualada της Βαρκελώνης το 1845 και αυτοκτόνησε στις 9 Μάη 1894 στο Cordonnier, επίσης της Βαρκελώνης.
Το 1869, παντρεύτηκε με τη σύντροφό του Francesca Saperas, και απέκτησαν δύο κόρες, την Salut και την Maria. Ο Martin Borrás Jover δρούσε στην Gracia (εσωτερικό προάστιο της Βαρκελώνης), και το 1872 διατέλεσε γραμματέας σχέσεων και επικοινωνίας του Συνδικάτου Κατασκευαστών Πεζοδρομίων της ανατολικής Comarcale (Union des constructeurs de chaussées de la Comarcale de l’est). Όταν διάβασε την εφημερίδα “La Révolte” και στην συνέχεια συναντήθηκε με τον Malatesta, κατά την παραμονή του τελευταίου στη Βαρκελώνη, εξελίχθηκαν οι απόψεις του από κολλεκτιβίστικες σε αναρχομουνιστικές. Μαζί με τον Emilio Hugas εξέδωσαν την αναρχοκομμουνιστική εφημερίδα “Humana Justicia” το 1886 και στη συνέχεια την “Tierra y Libertad’” το 1888, στην οποία ήταν και ο πρώτος διευθυντής, και διακινούνταν στην μικρή περιοχή της Gracia από την Fransesca και την κόρη τους Salut.
Επίσης, ίδρυσε την Αναρχική Κομμουνιστική Βιβλιοθήκη (Biblioteca Anarco Communista) η ομάδα της οποίας μετέφραζε και δημοσίευε διάφορα κείμενα σε μπροσούρες. Το 1892 ήταν ο ανταποκριτής από την Ισπανία της εφημερίδας “El Perseguido” στο Μπουένος Άιρες.
Τον Σεπτέμβριο του 1893 ο αναρχικός Paulino Pallas αποπειράθηκε να σκοτώσει τον στρατηγό Martinez Campos ως αντίποινα για την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Jerez του 1890, υπό τις διαταγές του τελευταίου, με επακόλουθο την εκτέλεση τεσσάρων αναρχικών και τη φυλάκιση πολλών άλλων. Έτσι, λοιπόν, το σπίτι των Francesca και Martin περικυκλώθηκε από την αστυνομία, αλλά ο Martin διέφυγε τη σύλληψη διαφεύγοντας από ένα υπόγειο πέρασμα. Ωστόσο, αργότερα εκείνο το βράδυ επέστρεψε σπίτι και τελικά συνελήφθη. Κλείστηκε στη φυλακή Model. Είχε βαθιά ανησυχία για το ότι θα μπορούσε να κατηγορηθεί για οτιδήποτε, γιατί μια κώφωση τον κατέστησε ανίκανο να απαντήσει σε ερωτήσεις και να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Αποφάσισε να αυτοκτονήσει και έγραψε μια αποχαιρετιστήρια επιστολή στην Francesca, η οποία κατάφερε να εισέλθει κρυφά στην φυλακή, όπου ο Martin πέθανε στην αγκαλιά της στις 9 Μαΐου 1894.
*Πηγή: http://militants-anarchistes.info/spip.php?article455
**Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης
Francesca Saperas (1851-1933)
Nick Heath*
Η Francesca Saperas Miro γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1851 στη Βαρκελώνη. Ήταν μοδίστρα στο επάγγελμα. Το 1869 έγινε σύντροφος του αναρχικού υποδηματοποιού Martin Borras Jover, πρώτου διευθυντή της αναρχικής εφημερίδας “Tierra y Libertad” (“Γη και Ελευθερία”). Ο Borras είχε γίνει αναρχοκομμουνιστής -ενώ πριν ήταν κολεκτιβιστής- μετά από μια συνάντηση με τον Ερρίκο Μαλατέστα. Το 1889, σε αλληλεγγύη με απεργούς εργαζόμενους στη Γερμανία, συμμετείχε στην οργάνωση μιας μεγάλης διαδήλωσης στην Plaza Cataluña, που όμως δεν έγινε ποτέ, επειδή η αστυνομία συνέλαβε όλους τους οργανωτές.
Ήταν η Francesca που με πολύ προσεκτικές και μελετημένες κινήσεις έστελνε αντίτυπα της “Tierra y Libertad” στα σπίτια των συνδρομητών. Αυτή και οι κόρες της Salut και Maria έκαναν το οικογενειακό σπίτι παράδεισο καταδιωκόμενων αναρχικών.
Τον Σεπτέμβριο του 1893 ο αναρχικός Paulino Pallas αποπειράθηκε να σκοτώσει τον στρατηγό Martinez Campos ως αντίποινα για την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Jerez του 1890, υπό τις διαταγές του τελευταίου, με επακόλουθο την εκτέλεση τεσσάρων αναρχικών και τη φυλάκιση πολλών άλλων. Έτσι, λοιπόν, το σπίτι των Francesca και Martin περικυκλώθηκε από την αστυνομία, αλλά ο Martin διέφυγε τη σύλληψη διαφεύγοντας από ένα υπόγειο πέρασμα. Ωστόσο, αργότερα εκείνο το βράδυ επέστρεψε σπίτι και τελικά συνελήφθη. Κλείστηκε στη φυλακή Model. Είχε βαθιά ανησυχία για το ότι θα μπορούσε να κατηγορηθεί για οτιδήποτε, γιατί μια κώφωση τον κατέστησε ανίκανο να απαντήσει σε ερωτήσεις και να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Αποφάσισε να αυτοκτονήσει και έγραψε μια αποχαιρετιστήρια επιστολή στην Francesca, η οποία κατάφερε να εισέλθει κρυφά στην φυλακή, όπου ο Martin πέθανε στην αγκαλιά της στις 9 Μαΐου 1894.
Το 1895 η Francesca συνδέθηκε με το αναρχοκομμουνιστικό περιοδικό “La Nueva Idea” (“Η Νέα Ιδέα”), τέσσερα τεύχη του οποίου εμφανίστηκαν τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου σε επιμέλεια του Luis Mas. Με την Teresa Claramunt και άλλες γυναίκες υπέγραψε ένα γυναικείο μανιφέστο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Bandera Social”.
Η Francesca ήρθε σε επαφή με τον αναρχικό Tomas Ascheri Fossatti. Μετά το βομβισμό του Corpus Christi στη Βαρκελώνη το 1897, το οποίο κατά πάσα πιθανότητα ήταν έργο προβοκατόρων, ο Tomas και άλλοι αναρχικοί συνελήφθησαν, υπέστησαν τρομερά βασανιστήρια και αναγκάστηκαν να δεχτούν τη συμμετοχή τους. Ο ίδιος εκτελέστηκε με τέσσερις άλλους αναρχικούς στην τάφρο του φρουρίου Montjuich. Η Francesca, που είχε συνάψει ελεύθερη σχέση με τον Tomas, αναγκάστηκε να τον παντρευτεί πριν την εκτέλεσή του, αφού της είπαν ότι εάν δεν συμμορφωθεί, θα πάρουν τις κόρες της και θα τις κλείσουν σε ένα μοναστήρι. Το ίδιο συνέβη και με την κόρη της Salut, η οποία αναγκάστηκε να παντρευτεί τον σύντροφό της Luis Mas, λίγο πριν εκτελεστεί και αυτός.
Η Francesca και η Salut πέρασαν ένα χρόνο στη φυλακή, όπου βασανίστηκαν και οι δύο. Το 1897 εξορίστηκαν στη Γαλλία και μετακόμισαν στη Μασσαλία. Αναγκάστηκαν να πουλήσουν όλα τα υπάρχοντά τους για να πληρώσουν για το ταξίδι καθώς και τον μεγάλο αριθμό αστυνομικών που τις συνόδευαν στα σύνορα!
Η Francesca συμμετείχε ενεργά στη διεθνή εκστρατεία κατά των δικών και βιαιοτήτων του Montjuich. Ζούσε με τον αναρχικό Francisco Callis, ο οποίος είχε οδηγηθεί σε μια κατάσταση πνευματικής διαταραχής από τα βασανιστήρια σε βάρος του στο Montjuich. Μην καταφέρνοντας να ξεπεράσει αυτά από τα οποία υπέφερε, έπεσε από ένα παράθυρο. Το 1899 η Francesca επέστρεψε στην Ισπανία για να λάβει μέρος σε μια συνάντηση στην Tarragona η οποία απαίτησε την επανεξέταση των δικών του Montjuich.
Η Francesca μετακόμισε στο Μπουένος Άιρες στην Αργεντινή μεταξύ 1912 και 1914, στη συνέχεια στις Ηνωμένες Πολιτείες και, τέλος, στο Μεξικό μεταξύ 1919 και 1923, με την Salut.
Το 1923 επέστρεψε στη Βαρκελώνη όπου μοιράστηκε ένα σπίτι με την Teresa Claramunt. Στη δεκαετία του 1920 έδειξε σημάδια αυξανόμενης παράλυσης. Ως αποτέλεσμα της επιδεινούμενης υγείας της, δημιουργήθηκε μια επιτροπή το 1929 για να της παράσχει βοήθεια.
Πέθανε στις 21 Αυγούστου 1933 στη Βαρκελώνη. Την κηδεία της παρακολούθησαν πολλοί από τους παλαιούς αναρχικούς. Έγινε το αρχέτυπο της αναρχικής γυναίκας που υπέφερε τόσο πολύ για τις ιδέες της, αλλά υπέμεινε.
*Sources:
http://militants-anarchistes.info/spip.php?article5479
http://www.estelnegre.org/documents/saperas/saperas.html
**Μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης.
Η Καταλανή αναρχική αγωνίστρια Salut Borràs i Saperas
Η Salut Borràs i Saperas ήταν Καταλανή αναρχική αγωνίστρια, η οποία συμμετείχε στην Μεξικανική Επανάσταση μαζί με τον σύντροφό της Octave Jahn μέσα από τις τάξεις του επαναστατικού στρατού του Emiliano Zapata.
Γεννήθηκε τον Γενάρη του 1878 στη Βαρκελώνη και ήταν η μεγαλύτερη κόρη δύο αναρχικών μελών της AIT, του Martín Borràs i Jover και της Francesca Saperas i Miró. Στα τέλη της δεκαετίας του 1880 και τις αρχές της δεκαετίας του 1990, βοηθούσε την μητέρα της στη διανομή συνδρομών στην εφημερίδα που είχε ιδρύσει ο πατέρας της «Tierra y Libertad».
Από το 1895 σύντροφος του Lluís Mas Gasio. Μετά τη σύλληψη του δεύτερου, που ακολούθησε την επίθεση του κατά του Carrer de Canvis Nous το 1896, οι αρχές τους ανάγκασαν να παντρευτούν νόμιμα υπό την απειλή της φυλάκισης του γιου τους Lluis. Η τελετή έγινε σε ένα μοναστήρι δύο ώρες πριν από την εκτέλεση του Lluís Mas στις 4 Μαΐου 1897.
Επίσης, συνελήφθη μαζί με τη μητέρα της και φυλακίστηκε για ένα χρόνο πριν εκδιωχθεί στη Γαλλία, όπου εγκαταστάθηκε στη Μασσαλία. Ως ενεργή στο αναρχικό κίνημα, διατηρούσε επαφή με τους φυλακισμένους του κινήματος, καθιερώνοντας επαφές με μυστικές επιτροπές και ομάδες, θάβοντας μυστικά τους νεκρούς τους, και οργανώνοντας δράσεις αλληλεγγύης με τους διωκόμενους κλπ.
Την ίδια εποχή ξεκίνησε μια σχέση με τον Γάλλο αναρχικό Octave Jahn στη Charanta (Jarnac, Cognac …) και από το 1908 ζούσαν στο Μεξικό, όπου συμμετείχαν στην επανάσταση στις τάξεις των δυνάμεων του Emiliano Zapata.
Το 1911, η Salut αποφάσισε να επιστρέψει στη Βαρκελώνη, αλλά ο Jahn παρέμεινε στο Μεξικό και τη Γουατεμάλα, ενώ ταυτόχρονα διεξήγε προπαγανδιστικά ταξίδια στην Ευρώπη, μιλώντας για την επανάσταση του Μεξικού και για λογαριασμό της οργάνωσης Central Obrera del Món. Αλλά στις 9 Ιουνίου 1917 πέθανε στο Μεξικό.
Τότε η Salut εγκαταστάθηκε στο Παρίσι το 1913 με τον γιο της και έφτιαχνε ρούχα για βιοπορισμό, ενώ πραγματοποιούσε συνεχή ταξίδια μεταξύ Γαλλίας, Καταλονίας και Μεξικού.
Το 1930 επέστρεψε στη Βαρκελώνη, όπου εγκαταστάθηκε σε ένα μικρό σπίτι στο Calle de Robador, στην περιοχή Raval. Μετά τη νίκη του καθεστώτος του Φράνκο, κατέφυγε στην εξορία στη Γαλλία.
Η Salut Borràs Saperas πέθανε στις 11 Αυγούστου 1954 στον ξενώνα Salpetrière στο Παρίσι.
*Μετάφραση: “Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης”.
Antònia Fontanillas Borràs, καταλανή αγωνίστρια, αναρχική, αναρχοσυνδικαλίστρια και μαχήτρια στον αντιφρανκικό αγώνα
Στις 29 Μάη 1917 γεννήθηκε η Antònia Fontanillas Borràs, καταλανή αγωνίστρια, αναρχική, αναρχοσυνδικαλίστρια και μαχήτρια στον αντιφρανκικό αγώνα. Ήταν κόρη αγωνιστών και εγγονή των διακεκριμένων ελευθεριακών Francesca Saperas Miró και Martín Borrás Jover. Μετανάστευσε στο Μεξικό με τη μητέρα και τα αδέλφια της σε ηλικία οκτώ ετών. Εκεί παρακολούθησε σχολείο για έξι χρόνια και έγινε φανατική αναγνώστρια, ιδιαίτερα της αναρχικής και κοινωνικής λογοτεχνίας. Μετά την απέλαση του πατέρα της από το Μεξικό το 1933 ολόκληρη η οικογένεια επέστρεψε στην Καταλονία. Η Antonia βρήκε δουλειά σε ένα εργαστήριο λιθογραφίας και προσχώρησε στην αναρχοσυνδικαλιστική «Confederació Nacional del Treball» και στην ομοσπονδία ελευθεριακής νεολαίας «Federació Ibèrica de Joventuts Llibertàries – FIJL». Εξελέγη αντιπρόσωπος της FIJL από τον τομέα εκτυπώσεων του τμήματος των γραφικών τεχνών.
Στο ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου προσπάθησε να καταταχτεί πολιτοφύλακας στην αποστολή για την απελευθέρωση της Μαγιόρκα από τις δυνάμεις του Φράνκο ανεπιτυχώς και τελικά εργάστηκε ως διαχειρίστρια στην εφημερίδα “Solidaridad Obrera” της Βαρκελώνης.
Μετά τη νίκη του Φράνκο έμεινε πίσω στη Βαρκελώνη και πέρασε στην παρανομία, συμμετέχοντας στο κρυφό δίκτυο αγωνιστών και αγωνιστριών της FIJL. Παράλληλα έστηνε τις εκδόσεις αρκετών φύλλων της – παράνομης πλέον – «Solidaridad Obrera» από το σπίτι της. Στο διάστημα Γενάρη – Νοέμβρη του 1945 εκδόθηκαν και κυκλοφόρησαν τουλάχιστον 14 φύλλα. Η εφημερίδα εκδιδόταν στο μικρό τυπογραφείο του αναρχικού Armengol στην γειτονιά της Gracia, ενώ τα άρθρα συντάσσονταν από τα μέλη της FIL Joan Doménech , Josep Lamesa και Arturo Benedicto, επίσης μέλη του «Sindicato de Artes Gráficas» (συνδικάτο γραφικών τεχνών). Η μορφοποίηση και το στήσιμο της εφημερίδας γινόταν από τα μέλη της FIJL José Nieto, Meana, Marina Herreros και Antonia Fontanillas.
Ο Domenech συνελήφθη στις 7 Νοέμβρη του 1945, λίγο μετά τη σύλληψη του Lamesa, τον οποίο έφερε η ασφάλεια στο σπίτι της Antonia. Εκεί βρήκαν εμβλήματα των οργανώσεων CNT, FIJL και SIA (Διεθνής Αντιφασιστική Αλληλεγγύη). Η Antonia επέμεινε ότι τα είχαν από πριν τη νίκη του Φράνκο. Η ίδια και ο Lamesa μεταφέρθηκαν στο τμήμα, όπου ανακρίνονταν επί ώρες για την τοποθεσία του τυπογραφείου. Ευτυχώς δεν της ασκήθηκαν κατηγορίες αλλά η έκδοση της Solidaridad σταμάτησε.
Στα επόμενα χρόνια η Antonia συνεργάστηκε με άλλα άτομα στην έκδοση της παράνομης εφημερίδας Ruta. Κυκλοφόρησαν 15 φύλλα μεταξύ Ιούνη κα Νοέμβρη του 1946 και τουλάχιστον 5 μεταξύ Μάρτη 1947 και Μάη 1948. 2000 αντίγραφα τυπώνονταν σε τακτική βάση και διανέμονταν από τις ομάδες της παρανομίας σε διάφορες γειτονιές της Βαρκελώνης.
Παρέμενε στην παρανομία μεταξύ 1946 και 1948, όταν είχε αναλάβει τη διασύνδεση των κρατουμένων με τους δικηγόρους τους. Σε αυτή την περίοδο σύναψε συντροφική σχέση με τον Diego Camacho Escámez (γνωστός και ως Abel Paz). Όταν ο Diego απελευθερώθηκε το 1952 από τη φυλακή, το ζευγάρι εξορίστηκε στη Γαλλία το 1953. Εγκαταστάθηκε στο Brezolles και στη συνέχεια στο Clermont Ferrand το 1954, όπου συμμετείχαν στη CNT, στο «Movimiento Libertario del Exilio» (ελευθεριακό κίνημα εξορίστων) και στην τοπική ομάδα τέχνης.
Η Antonia συνέχισε την δραστηριότητα της στη FIJL και στη CNT. Εκείνη την περίοδο ήρθε σε επαφή με την αντάρτικη ομάδα του Quico Sabaté, η οποία είχε δράση στην Ισπανία. Το 1957 συμμετείχε στην ομάδα διαχείρισης του Περιφερειακού Περιοδικού της FIJL [Boletín Ródano-Alpes] (Bulletin Rhone-Alpes) και συμμετείχε σε όλες τις ετήσιες θερινές κατασκηνώσεις που συνδιοργανώνονταν από την FIJL και γαλλικές αναρχικές νεολαιΐστικες ομάδες.
Το 1958 χώρισε με τον Diego Camacho και εγκαταστάθηκε στο Dreux με το γιο τους Ariel. Από εκεί συνέχισε την δραστηριότητά της στην FIJL και τη Διεθνή Γραμματεία της CNT. Με τον Antonio Rodriguez Cañete, με τον οποίο σύναψε συντροφική σχέση, δημιούργησαν την ομάδα Alfa της Αναρχικής Ομοσπονδίας Ιβηρικής το 1960. Συμμετείχε σε ένα μεγάλο εύρος προπαγανδιστικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων – μέσα σε αυτά και η συμμετοχή της σε θεατρική ομάδα.
Ήταν αγωνίστρια στην τοπική ομοσπονδία της CNT στο Dreux μέχρι την διάλυσή της. Μετά από αυτό δραστηριοποιήθηκε στην «Agrupaciones Confederales» «Συνομοσπονδία Ομάδων», οι οποίες υποστήριζαν την έκδοση και προπαγάνδιση της εφημερίδας «Frente Libertario» (Ελευθεριακό Μέτωπο). Η Antonia σύντασσε το ενημερωτικό δελτίο Surco μεταξύ 1966 και 1967 (7 φύλλα), το οποίο εκδίδοταν στα γαλλικά, ισπανικά και εσπεράντο.
Το 1966 ο σύντροφός της Antonio συνελήφθη στην Ισπανία και έμεινε φυλακή 3 χρόνια. Η Antonia υπήρξε σύντροφός του μέχρι τον θάνατό του το 1979.
Ο γιος της Ariel αργότερα δημιούργησε το ντοκιμαντέρ «Ortiz, General sin Dios ni Amo», για το μέλος των Los Solidarios Antonio Ortiz.
Μετά το θάνατο του Φράνκο, η Antònia συμμετείχε σε όλα τα συνέδρια της CNT μεταξύ 1979 και 1983, και μετά τη διάσπαση σε όλα τα συνέδρια της Confederación General del Trabajo (CGT) μεταξύ 1983 και 1997. Συμμετείχε επίσης σε αμέτρητα συνέδρια, εκθέσεις, συναντήσεις και σεμινάρια, αλλά και ελευθεριακά φεστιβάλ και βιβλιοπαρουσιάσεις στην Ισπανία και σε όλη την Ευρώπη (Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο κ.α.). Εργάστηκε στο Διεθνές Κέντρο Αναρχικών Ερευνών CIRA και συμμετείχε στην ενδελεχή ιστορική έρευνα και καταγραφή του αναρχισμού.
Παρέμεινε σταθερή στις αναρχικές πεποιθήσεις της, διατήρησε την ανεξαρτησία της και την κριτική της σκέψη και ανέδειξε την προσπάθεια για μια επαναπροσέγγιση όλων των διαφορετικών ελευθεριακών τάσεων, τονίζοντας αυτά που ενώναν και όχι αυτά που χωρίζαν.
Χρησιμοποιώντας μια σειρά από ψευδώνυμα (συμπεριλαμβανομένων των Tona, AF Borras κ.λπ.) συνέβαλε σε πολλές αναρχικές εκδόσεις, όπως οι «Action Libertaire», «Anthropos», «Boletín Amicale», «Boletín Ródano-Alpes», «CIRA», «Le Combat Syndicaliste», «Confuñtaciones», «Espoir», «Mujeres Libertarias», «El Chico», «Nueva Senda», «Rojo y Negro», «Ruta», «Surco», «Volontá», «CNT», «Solidaridad Obrera», κλπ. Έγραψε πολλά βιβλία όπως το «Testimonio sobre Germinal Gracia» (1992, αδημοσίευτο), «Desde uno y oro lados de los Pirineos» (1993, αδημοσίευτο), «Francisca Saperas» (1995, αδημοσίευτο), «De lo aprendido y vividos» (1996, αδημοσίευτο στα ισπανικά, αλλά δημοσιευμένο στην ιταλική γλώσσα από την εφημερίδα Volontá), «Mujeres Libres. Luchadoras libertarias» (1998), «Lola Iturbe: vida e ide de una luchadora anarquista» (2006, μαζί με τη Sonya Torres). Έγραψε επίσης μια εισαγωγή για το βιβλίο του Victor Garcia «Contribución a una biografia de Raúl Carballeira» (1961) και η ιστορική της μαρτυρία περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Clandestinité libertaire en Espagne: la presse» (1994). Συμμετείχε επίσης στην επιμέλεια της συλλογής κειμένων της Luce Fabbri «La libertad entre la Historia y la utopia» (1998). Συνεισέφερε επίσης στην ειδική έκδοση της «Solidaridad Obrera» (αριθ. 344, Μάης 2007) που εκδόθηκε από την CNT και τον Οκτώβρη του 2007 συμμετείχε σε συμπόσιο που διοργάνωσε η CGT για την ιστορία των Mujeres Libres.
Η Antonia Fontanillas Borràs πέθανε σε ηλικία 97 ετών στο Dreux, στις 23 Σεπτέμβρη 2014. Ο ισπανός ιστορικός José Luis Gutiérrez Molina δήλωσε ότι «με τον θάνατό της φεύγει κάποια που μέσα από την δράση της και την οικογενειακή της ιστορία, αντιπροσωπεύει την ιστορία του αναρχισμού στην Ισπανία».
*Πηγές: Libcom και The bottled wasp pocket diary
**Μετάφραση – επιμέλεια: Ελευθεριακή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη
