Μια συνέντευξη του 2001 με τον συνιδρυτή της Federación Anarquista Uruguaya (FAU – Αναρχική Ομοσπονδία Ουρουγουάης). Από την μπροσούρα The Federacion Anarquista Uruguaya (FAU) Crisis, Armed Struggle and Dictatorship, 1967-1985 (Η Αναρχική Ομοσπονδία Ουρουγουάης [FAU]: Κρίση, Ένοπλος Αγώνας και Δικτατορία, 1967-1985, που διατίθεται από την Kate Sharpley Library.
Ο Juan Carlos Mechoso δεν χρειάζεται πολλά-πολλά για να μπει κατευθείαν στο θέμα του —όσον αφορά την περιοχή El Cerro [στο Μοντεβιδέο]— ένα θέμα που λύνει τη γλώσσα του και τον συνεπαίρνει περισσότερο απο οτιδήποτε άλλο.
Πριν αρχίσουμε τη συνέντευξη, αφού πήραμε κάποιες φωτογραφίες, μας λέει ότι το El Cerro είχε πληθυσμό περίπου 80.000 και το μητροπολιτικό El Cerro 150.000. Έτσι, στην καλύτερη περίπτωση, οι νέοι μπορούσαν να βρουν κάποιες θέσεις εργασίας. Εκείνοι που κατάφερναν να βρουν δουλειά για πέντε, έξι ή οκτώ μήνες ήσαν ελάχιστοι αροθμητικά αν και σπάνια κάποιος έχει μια σταθερή δουλειά, λέει (και γελάει) επειδή τον ρωτήσαμε για τις δοξασμένες μέρες που δεν υπήρχε ανεργία και όταν κάθε οικογένεια είχε κάπιο μέλος που εργαζοταν στα εργοστάσια των ψυγείων – Swift, Nacional ή Artigas…
«Κάποιος φέρνει σπίτι μερικά κιλά βοδινού την ημέρα» λέει, απολαμβάνοντας την έκπληξή μας. «Υπήρχαν οικογένειες με τρία ή περισσότερα άτομα που εργάζονταν στα ψυγεία και έφερναν σπίτι τόσο πολύ κρέας που το έδιναν και αλλού και μάλιστα δωρεάν. Διάφορα μπάρμπεκιου πραγματοποιούνταν στην περιοχή και τις λέσχες. Εκείνη την εποχή ήταν και η περίπτωση που οι εργάτες έχτισαν τα δικά τους σπίτια και καταστήματα και όλο αυτό χρειαζόταν υλικά, ξυλεία και μπετό και άλλα και έτσι υπήρχε ένα κατάστημα σε κάθε μπλοκ που ήταν μέρος του τοπικού πολιτιστικού δικτύου. Τα καταστήματα ήταν γεμάτα με μπλε στολές και ρούχα».
Φερμένα από την επιχείρηση;
Ναι, δύο στολές το χρόνο και ένα ζευγάρι μπότες. Αυτό ήταν ένα από τα πολλά κέρδη που είχαμε τότε.
Και οι νεαροί στο El Cerro το γνώριζαν τότε αυτό;
Σίγουρα. Συχνά τους άκουγες να μιλούν γι’ αυτά τα κέρδη που είχαμε τη δεκαετία του ’30 σαν να συνέβησαν χθες. Είναι χαραγμένα στη συλλογική μνήμη του El Cerro όλα αυτά και οι άνθρωποι εξακολουθούν να αναφέρονται σε περιστατικά και πράγματα που τώρα έχουν φύγει.
Φτάσατε στο El Cerro με την οικογένειά σας τότε;
Ήρθαμε από το Flores στο εσωτερικό της χώρας (γεννήθηκε το 1935) και ήρθαμε στο Μοντεβιδέο, όπως και πολλές άλλες οικογένειες στη δεκαετία του 1940, και εγκαταστάθηκαμε σε ένα καλό σπίτι στο στο La Teja. Και οποιοσδήποτε από εμάς μπορούσε να δουλέψει βγήκε να ψάξει για δουλειά. Πήγαινα στο σχολείο και δούλευα ταυτόχρονα. Τότε μου πρόσφεραν διπλή αμοιβή για περισσότερες ώρες.
Έτσι έπρεπε να σταματήσεις το σχολείο;
Ναι, στην τετάρτη τάξη. Εκείνη την εποχή σε εκείνα τα barrios τα περισσότερα κορίτσια δούλευαν, ήταν ένα σπάνιο κατάστημα που δεν έπρεπε να δείχνεις μια κάρτα που έλεγε ότι «μόνο αγόρια χρειάζονται εδώ» (ο Mechoso ξεσπάει σε ακατανόητο γέλιο)…
Μόνο!… Πρέπει να ήταν παράδεισος.
Ναι, ήταν. Σχεδόν όλοι μας όπως και τα κορίτσια από το barrio εργαζόμασταν. Όπως και οι ενήλικες και οι νέοι, σχεδόν όλοι. Ήταν δύσκολο να συνεχίσουμε με τις σπουδές μας.
Εργαζόσουν σε μια αποθήκη, η οποία, νομίζω, βρισκόταν στο εργοστάσιο υαλικών όπου δούλευε ο πατέρας σου.
Ναι. Υπήρχαν πολλές διαμάχες σ’ αυτό το εργοστάσιο επειδή είχε ένα πολύ ισχυρό συνδικάτο με αναρχοσυνδικαλιστική ηγεσία. «Bigote» ήταν το ψευδώνυμο που δόθηκε σε έναν από τους ηγέτες. Η συντριπτική πλειονότητα των συνομιλήκων μου από το The Cachimba del Piojo, που ζούσαμε κοντά εκεί, έγιναν αναρχικοί συμπαθούντες.
Λέτε ότι τα μέλη του συνδικάτου ήταν πολύ μαχητικά. Πώς έβγαινε αυτό προς τα έξω;
Μπορώ να θυμηθώ το εργοστάσιο που περικυκλώθηκε από την αστυνομία επειδή οι εργαζόμενοι είχαν αναλάβει τον έλεγχο και κρατούσαν τα αφεντικά μέσα ως ομήρους. Το ήξερα πολύ καλά αυτό επειδή ο πατέρας και ο αδελφός μου ήταν μέσα.
Και σε ποια ηλικία ήσασταν τότε;
Έντεκα ή δώδεκα.
Πότε ξεκινήσατε το φλερτ με τον αναρχισμό;
Όλα τα αδέλφια μου έγιναν αναρχικοί πριν από μένα. Τους ακολούθησα σύντομα, σε ηλικία 14 ετών.
Τι σημαίνει για σας ο αναρχισμός, ποια ήταν η έλξη του για σας;
Το είδα καθώς οι εργάτες υπερασπίζονταν τον εαυτό τους. Άκουγα που το ζήτημα αυτό γινόταν θέμα στο σπίτι. Επιπλέον, όμως, υπήρχε μια αποτελεσματική, καλά οργανωμένη προπαγάνδα. Οι περισσότεροι αναρχικοί εργάζονταν στα εργοστάσια ψυγείων και υπήρχε και μια αναρχική ομάδα στο barrio. Ο 16χρονος αδελφός μου ήταν ενεργός σε αυτήν και συμμετείχα και εγώ σε αυτήν σε ηλικία 14 χρόνων.
Εννοείς τον αδελφό σου που δολοφονήθηκε; [τον Alberto Mechoso]
Όχι, αυτός που σκοτώθηκε ήταν νεότερος από μένα. Ήμασταν τέσσερις, ένας από τους οποίους ήταν δραπέτης από το σπίτι και ζούσε μαζί μας.
Δεν ήταν κανονικός αδελφός;
“Όχι, αδελφός από τους δρόμους. Όταν απέδρασε, κατέληξε στο σπίτι μας και έγινε ένας ακόμη αδελφός. Έγινε αναρχικός, όπως ακριβώς κάναμε κι εμείς. Στην πραγματικότητα, ήταν μερικά χρόνια μεγαλύτερος από τον μεγαλύτερο από εμάς.
Ποια ήταν η προπαγάνδα που αναφέρατε;
Κουβέντα. Πολλές κουβέντες και συνομιλίες με τις οποίες εξηγούσαμε τις ιδέες μας και τι ήταν ο σοσιαλισμός. Υπήρχαν δύο ή τρία μέρη που συνηθίζαμε να πηγαίνουμε για τέτοιες κουβέντες.
Και ποια ήταν η κατάσταση μεταξύ των σοσιαλιστών και των κομμουνιστών στο El Cerro τότε;
Δεν υπήρχαν σχεδόν σοσιαλιστές. Υπήρχαν αναρχικοί και, αργότερα, κομμουνιστές. Το Κομμουνιστικό Κόμμα αναπτύχθηκε αργά και είχε ομάδες εργαζομένων στο El Cerro καθώς και στη La Teja.
Θυμάσαι τα επιχειρήματα των αναρχικών και των κομμουνιστών τότε μέσα στο εργοστάσιο; Ποια ήταν τα πιο “καυτά ζητήματα;
Πιστεύω ότι οι αναρχικοί είχαν κάτι παραπάνω από ένα στομάχι για τον αγώνα γιατι αγωνίζονταν για αιτήματα και διεκδικήσεις και έρχονταν σε αντιπαράθεση με τον ταξικό εχθρό”.
Πραγματικά; Περισσότερο από τους κομμουνιστές;
Ναι. Σε αυτό το σημείο, ναι. Οι κομμουνιστές ήταν πιο μετριοπαθείς.
Ίσως ο πόλεμος ήταν ο πρωταρχικός παράγοντας.
Φυσικά. Παρ’ ότι οι κομμουνιστές δεν εγκατέλειψαν ποτέ την ταξική τους προσέγγιση, εκείνη τη στιγμή υπήρχε μια συμφωνία για μια ελεύθερη ζωή. Αλλά και πάλι, οι αναρχικοί ήταν τόσο αιχμηροί, ειδικά με τα ζητήματα γύρω από τη ρωσική επανάσταση.
Αλλά υποστήριξαν την επανάσταση με όρους συνδικαλιστικών οργανώσεων…
“Στο ξεκίνημα. Αλλά από κάποια στιγμή και έπειτα οποιαδήποτε ελπίδα ότι η επανάσταση αυτή θα μπορούσε, όπως ισχυρίζονταν, να επιφέρει έναν νέο πολιτισμό, είχε εξατμιστεί από καιρό.
Πέρασαν περισσότερα από 25 χρόνια.
Ναί. Υπήρξαν αυξανόμενες τριβές με τα συνδικάτα, καθώς οι πρώτες κομμουνιστικές ομάδες διασκορπίστηκαν σε ολόκληρη τη χώρα, όταν συνδέθηκαν με την Τρίτη Διεθνή και όταν δημιουργήθηκε η CGT. Αυτό, όμω;, που έμεινε από τους αναρχικούς ήταν πολύ κρίσιμο.
Ποια ήταν τα κύρια σημεία της διαφοράς; Έχουν ίσως κάποια σχέση με την απόρριψη ή την αποδοχή της Σοβιετικής Ένωσης;
Κατά μία έννοια, ναι, επειδή η κύρια διαμάχη περιβάλλει το ζήτημα του «σοσιαλισμού με ελευθερία ή του αυταρχικού σοσιαλισμού». Και αυτό το επιχείρημα υπήρχε από την αρχή, όταν οργανώθηκε το συνδικάτο. Εκείνες τις μέρες, η συνδικαλιστική ιδιότητα θεωρείτο δεδομένη. Αλλά εκείνη την εποχή όλο αυτό ήταν ένα σήμα κατατεθέν της ελευθεριακής σχολής σκέψης. Ένας τρόπος οργάνωσης σε ομοσπονδιακές γραμμές.
Και τι ήθελαν οι κομμουνιστές;
Μια κεντριστική μορφή οργάνωσης, με πιο μόνιμους ηγέτες, μικρή συμμετοχή του λαού… Θεώρησαν ότι ήταν ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος ποδηγέτησης του κοινωνικού αγώνα. Αυτό δείχνει πόση δυσπιστία μπορεί να υπάρξει από τον κάθε εμπλεκόμενο. Συνορεύοντας με αυτό που συχνά αναφέρεται ως «αναρχία». Αναρχία σημαίνει «διαταραχή», «χάος» και «σύγχυση». Ή, όπως λέμε εδώ, σχετικά με την χαλαρότητα του River Plate.
Ο αναρχισμός υποστηρίζει και ιστορικά έχει υποστηρίξει, ότι πρέπει να βασιζόμαστε στο λαό να εμπλακεί και να προσπαθεί να επιτύχει αυτή τη συμμετοχή να είναι πιο μεγάλη και πιο έντονη όσο περνάει ο καιρός. Οι άνθρωποι μεγαλώνουν μέσω της συμμετοχής. Αυτό πιστεύουμε. Όσο μεγαλύτερη είναι η συμμετοχή τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάπτυξη και η διαδικασία μάθησης.
Το οποίο είναι ένα από τα βασικά επιχειρήματα που θέτει ο φεμινισμός για συμμετοχή.
Ακριβώς. Στην Εθνική Βιβλιοθήκη διαβάζω μια εφημερίδα, την «El Obrero», που χρονολογείται από το 1884 και η οποία περιέχει μια θεαματική φεμινιστική προοπτική, που είναι σχετική μέχρι σήμερα, σαν να ήταν χθες. Τα πρώτα φεμινιστικά επιχειρήματα στη χώρα αυτή προέρχονταν από τα αναρχικά κέντρα. Δεν συμφωνούσαν ότι οι γυναίκες θα πρέπει να περιμένουν την επανάσταση για να απελευθερωθούν και να πάρουν τη θέση για την οποία έχουν γννηθεί. Θυμάμαι ότι λεγόταν ότι ο φεμινιστικός αγώνας per se δεν έχει νόημα. Τι λέει αυτή η εφημερίδα του 19ου αιώνα;
Λέει ότι πέρα από τον ταξικό αγώνα και πέρα από τον καπιταλισμό, οι γυναίκες είχαν έναν διττό πόλεμο για να πολεμήσουν αφού έπρεπε να απελευθερωθούν και από την πατριαρχία που έπρεπε να υπομείνουν στο σπίτι. Και ότι ο τελευταίος ήταν ένας αγώνας για να προχωρήσουμε, καθώς οι υποτιθέμενες καλοπροαίρετες αριστερές ιδέες πολύ συχνά δεν ανταποκρίνονται στις ιδέες τους. Και ένα άλλο ζήτημα που τέθηκε ήταν η διατήρηση της φύσης.
Είναι περίεργο ότι αυτά τα θέματα θα έπρεπε να είχαν τεθεί πριν από εκατό χρόνια.
Ναί. Εντός της ομάδας υπήρχε μεγαλύτερη ανησυχία για τον άνθρωπο. Θα έλεγα ότι η επανάσταση περιλάμβανε ένα πολύ ευρύτερο μέτωπο. Με ρωτήσατε ποια ήταν τα επίμαχα σημεία. Έχουν ως επί το πλείστον να κάνουν με μορφές σχέσης και οργάνωσης, συμπεριλαμβανομένων τρόπων σχέσης μεταξύ των αγωνιστών. Εφόσον δεν υπήρχαν ηγέτες, όλα συζητούνταν από όλους. Οι απόψεις των πιο σεβαστών έφεραν κάποια επιρροή, αλλά αυτό φυσικά δεν σήμαινε ότι οι απόψεις τους δεν ήταν κρίσιμες.
Φαντάζομαι ότι στις συζητήσεις για συγκεκριμένα προβλήματα οι διαφορές που προέκυπταν από τις διαφορετικές στάσεις μέσα στους κόλπους των αναρχικών θα είχαν κάποια βαρύτητα.
Αυτό είναι γεγονός. Μεταξύ των αναρχικών υπήρχαν αποχρώσεις που αντιστοιχούσαν σε διαφορετικές στρατηγικές προσεγγίσεις. Εννοώ τις πολιτικά οργανωμένες.
Εσείς, για παράδειγμα, πιστεύατε στην πολιτική οργάνωση ως προτεραιότητα;
Ναι, τάχθηκα υπέρ της ειδικής αναρχικής οργάνωσης, ενός δεδομένου σχεδίου πολιτικού έργου διαφορετικού από αυτό των αναρχοσυνδικαλιστών που έκρινε ότι το συνδικαλιστικό έργο ήταν αρκετό για να επιφέρει χειραφέτηση των εργαζομένων και στη συνέχεια να αναδιοργανώσει την κοινωνική ζωή. Μέσα από αυτά τα ρεύματα συνεργαστήκαμε με Ισπανούς που είχαν έρθει μετά τον εμφύλιο πόλεμο και έμειναν εδώ, ενώ άλλοι πήγαν στην Αργεντινή. Οι άνθρωποι αυτοί επισκέπτονταν το El Cerro και το La Teja για να δώσουν ομιλίες.
Είπατε ότι εγκαταλείψατε το σχολείο μετά από τέσσερα χρόνια πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά έχετε μια παιδεία που ακόμα και ένας ακαδημαϊκός μπορεί να ζηλέψει. Πριν από λίγο καιρό συζητήσατε για τον Φουκώ, ο οποίος δεν διαβάζεται εύκολα. Αλλάζω θέμα και θα ήθελα να μου πείτε τι λέτε για μορφές καταστολής.
Ο Juan Carlos Mechoso γελάει.
Δεν ξέρω. Ανοησίες…
Οχι όχι. Δεν ήταν ανοησίες…
Είπα ότι υπάρχουν μορφές καταστολής σε οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, οι ιδεολογικές ρίζες των οποίων πηγαίνουν πίσω και καθώς διαπερνούν το σώμα της κοινωνίας σε κάθε επίπεδο επιτρέπουν στο σύστημα να αποφύγει την ειβολή της άμεσης καταστολής. Είναι οι ίδιοι οι πολίτες που υποστηρίζουν και αναπαράγουν την ιδεολογία που εξυπηρετεί το σύστημα.
Ενδιαφέρον. Το ερώτημα είναι πώς φτάσατε εδώ που βρίσκεστε τώρα;
Όπως πολλοί αναρχικοί έφτασαν εδώ μέσα από ανάγνωση και κουβέντα ή συνομιλίες. Κοντά εδώ είχαμε το Ateneo Cerro όπου γίνονταν διαλέξεις και συζητήσεις.
Τι είδους ανάγνωση;
Ολα τα είδη. Για παράδειγμα, οι συντρόφισσες μας προτρέπονταν να διαβάζουμε την ιστορία από την Ελλάδα μέχρι την Πρώτη Διεθνή και την πολεμική του Μπακούνιν με τον Μαρξ, τη γέννηση του εργατικού κινήματος και την καλή λογοτεχνία. Ο Κροπότκιν, φυσικά, ένας θεωρητικός της αναρχίας που έγραψε ένα βιβλίο σχετικά με τις φυλακές υιοθετώντας απόψεις παρόμοιες με την επιτήρηση και τιμωρία του Φουκώ.
Αλλά ο Κροπότκιν έζησε πριν από έναν αιώνα…
Αλήθεια, ήταν Ρώσος πρίγκιπας. Όταν οι αναρχικοί διαχωρίστηκαν από την Α’ Διεθνή το 1872, συνέχισε να είναι ενεργός στους κόλπους αυτών που ακολούθησαν.
Όταν κατέβηκα από το λεωφορείο περπάτησα από το σπίτι σας προς τα μικρά σπίτια και τον κόλπο. Θα ήθελα να μας δώσετε μια εικόνα του τι ήταν El Cerro μία φορά κι έναν καιρό. Ευημερούσα, ζωντανή, μαχητική περιοχή. Πείτε μας λίγο για το τι ήταν El Cerro όταν ήσασταν 15 ετών.
Ζούσαμε στο El Cerro και ψυχαγωγούμασταν στο El Cerro. Οι άνθρωποι δεν πήγαιναν στην πόλη πολύ συχνά. Υπήρχε ένα αστείο εκείνη την εποχή. Κάθε φορά που κάποιος αγόραζε ένα καινούργιο κοστούμι, θα τον ρωτούσαν: ‘θα πας στο κέντρο έπειτα;’ Τις Κυριακές και τις αργίες περπατούσαμε κάτω από την οδό Grecia, σαν να βγαίναμε στην ύπαιθρο. Υπήρχαν κάποιες αίθουσες κινηματογράφου, αίθουσες χορού, θέατρο (το Selecto) κοντά στην οδό Grecia. Και πολλά καφέ, όπου θα μπορούσε κανείς να καθίσει όλη τη νύχτα και να πιει δύο ή τρία φλιτζάνια καφέ. Αριστερά καφέ όπου σύχναζαν αριστεροί.
Ο εχθρός δεν ήταν οι Blancos ούτε οι Colorados. Επειδή η δεξιά ως τέτοια δεν υπήρχε τότε ακόμα. [Blancos και Colorados -λευκοί και κόκκινοι- το δικομματικό σύστημα στην Ουρουγουάη]. Δεν υπήρχαν δεξιά κόμματα, αν και υπήρχαν δεξιά άτομα μέσα στα κόμματα… Ο Echegoyen, για παράδειγμα, ήταν δεξιός. [Ο Martin Recaredo Echegoyen ήταν ο ηγέτης του κόμματος Blanco]. Ο Ναρντόνε ήταν δεξιός. Και ο Pacheco αργότερα. [Ο Benito Nardone ήταν ραδιοφωνικός εκφωνητής που εκλέχτηκε πρόεδρος το 1958 και αποδείχτηκε σκέτη απογοήτευση για τους συντηρητικούς ψηφοφόρους του. Ο Jorge Pacheco Areco, υπήρξε επίσης πρόεδρος και ηγέτης του κόμματος Colorado].
Σίγουρα… Για να επανέλθω στην ερώτησή σας: συνηθίζαμε να συναντιόμαστε σε εκείνα τα καφέ όπου μιλούσαμε για τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης της πολιτικής. Ένα από τα καφενεία ήταν το Mirambell και το άλλο, κάτω από αυτό, ήταν το Viacaba.
Πες μου για τις διαδηλώσεις όταν υπήρχαν διαμάχες.
Οι διαδηλώσεις της Ομοσπονδίας Εργαζομένων στο Κρέας ήταν μαζικές, πραγματικά τεράστιες. Με gauchos [cowboys] να τους οδηγούν.
Ακόμη και οι gauchos συμμετείχαν;
Ναι, τα παιδιά που εργάστηκαν στα πλοία-ψυγεία συμμετείχαν. Με άλογα ακολουθούσαν πίσω από τα μεγάφωνα της Ομοσπονδίας Εργαζομένων, καθώς έπαιζε το Marseillaise (στμ. Μασσαλιώτιδα) σε πλήρη ένταση.
Κανένα τραγούδι;
Όχι, μόνο μουσική. Όταν άκουγαν την Marseillaise, γνώριζαν αμέσως ότι υπήρχε συγκέντρωση της Ομοσπονδίας ή διαδήλωση στο δρόμο. Στην κορυφή της πομπής υπήρχε μια μηχανή που εξαπέλυε κάτι σαν ρουκέτες προς τον ουρανό. Ακολουθούσαν οι καουμπόηδες -πολλοί από τους οποίους φορούσαν τα ponchos, τα λευκά μαντηλάκια και τα γκρι σομπρέρος- ακολουθούσαν οι ποδηλάτες και στη συνέχεια οι άνθρωποι με τα πόδια. Ολόκληρες οικογένειες, μικρές και μεγάλες. Πίνοντας yerba mate καθώς πήγαιναν.
Όλοι με προορισμό για το Παλάτι… [το κτίριο του κοινοβουλίου στο Μοντεβιδέο]
Ο τελικός προορισμός ήταν το Παλάτι όπου μερικές φορές κατασκήνωναν απ’ έξω. Οι σκηνές εκτείνονταν κατά μήκος των υψωμάτων που υπάρχουν εκεί. Και τότε εμφανιζόταν η αστυνομία. Αυτά γίνονταν στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Τότε ακριβώς που η Ουρουγουάη άρχισε να έχει οικονομική επιβράδυνση.
Ναι, η βιομηχανία κατεψυγμένου κρέατος ήταν σε κρίση και οι ξένες επιχειρήσεις άρχιζαν να απομακρύνονται. Η Ομοσπονδία Εργατών Κρέατος άρχισε να έχει σοβαρά προβλήματα και σταμάτησε να παίζει το ρόλο της. Το Ateneo Cerro σήκωσε τότε τις σημαίες της εξέγερσης. Υπήρχαν ειδικοί σε διάφορα πεδία που έρχονταν και έκαναν ομιλίες. Σχετικά με το χιούμορ, τον κινηματογράφο και την ιστορία. Ορισμένα από αυτά τα μαθήματα διαρκούσαν έξι μήνες. Ταυτόχρονα άρχισαν και κινήσεις αλληλεγγύης σε κινήματα απελευθέρωσης γύρω στη Λατινική Αμερική… στη Γουατεμάλα, το Σάντο Ντομίνγκο και την Κούβα, όπου οι μάχες οδήγησαν στην επανάσταση. Επίσης ένας αριθμός ελευθεριακών τραγουδιστών και καλλιτεχνών όπως ο Carlos ‘El Gaucho’ Molina και ο Alfredo Zitarrosa (1936-1989), πολύ δημοφιλής τραγουδιστής, συνθέτης και συγγραφέας τα τραγούδια του οποίου απαγορεύτηκαν στην Ουρουγουάη μετά το 1971 και ο ίδιος αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα. Και τα Σαββατοκύριακα γίνονταν συνομιλίες με τους Ισπανούς εξόριστους. Ήρθε ακόμα και ο πρύτανης του πανεπιστημίου και παρουσιάστηκε από τον Gomensoro [πιθανώς τον Jose Gomensoro, λέκτορα Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Μοντεβιδέο. Και ο Gatti που μίλησε για τον φασισμό σε μια διαδήλωση δρόμου. Το Ateneo ήταν πάντα σε κίνηση και ενεργό σε διάφορα θέματα, όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.
Ποιο είναι το επίκεντρο της δράσης του Ateneo στις μέρες μας;
Ένα από τα πράγματα που νιώθω ότι είναι σημαντικό σήμερα, είναι η ανάγκη να αγωνιστούμε ενάντια στον κατακερματισμό που προκαλείται από τις νέες ιστορικές συνθήκες.
Η υπονόμευση της δύναμης της εργατικής τάξης.
Ακριβώς. Αυτή τη στιγμή το Ateneo πρέπει να καταβάλει όσο το δυνατόν περισσότερη προσπάθεια για να συγκεντρώσει τις διάσπαρτες δυνάμεις, ώστε να ανοικοδομήσει τον ιστό της κοινωνικής αλληλεγγύης. Είχαμε πάντα την τάση να μην καταστήσουμε τον άνθρωπο φυλακισμένο του συλλογικού.
Είναι αυτό που ισχύει και υφίσταται αυτή τη στιγμή.
Και το οποίο έχει γεννήσει μια σειρά από πρακτικές ενίσχυσης της δύναμης μιας μικροσκοπικής παράταξης που μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, ενώ οι πλατιές μάζες, έχοντας εξατομικευθεί, έχουν χάσει μεγάλο μέρος της δύναμής τους. Αυτό που ψάχνουμε μέσα από το Ateneo είναι κατά κάποιο τρόπο να έρθουμε όλοι μαζί σε επαφή και να συντονιστούμε με κάθε άλλο κοινωνικό κίνημα στο El Cerro και, στη συνέχεια, με στόχο τη δημιουργία ενός ισχυρού κοινωνικού κινήματος με απαντήσεις στα σύγχρονα ζητήματα, λαμβάνοντας υπόψη ιδιαίτερα ότι οι παραδοσιακοί πολιτικοί μηχανισμοί έχουν αυτές τις μέρες εξαντληθεί.
Πώς βλέπετε την απόδοση του καθεστώτος σε αυτό το πλαίσιο;
Το καθεστώς έχει γίνει πολύ πιο συμφιλιωτικό. Έχουμε έναν ιδιαίτερα αδίστακτο καπιταλισμό βασισμένο στο χρηματιστικό κεφάλαιο που δημιουργεί ανοίγματα γι’ αυτό σε όλο τον κόσμο, παίρνοντας νόμους για την προστασία τους. Αυτό που έχουν κάνει ο Menem και ο Cavallo [Carlos Saul Menem, περονιστής πρόεδρος της Αργεντινής στη δεκαετία του 1990. Domenico Cavallo, υπουργός Οικονομίας της Αργεντινής στη δεκαετία του 1990] και άλλοι στην Αργεντινή, είναι ότι έχουν θέσει σε εφαρμογή τις νομικές εκείνες προϋποθέσεις που επιτρέπουν στο κεφάλαιο να κάνει ό,τι θέλει. Και ένα άλλο σημαντικό σημείο: δεν περιγράφεται πλέον όλο αυτό ως ιμπεριαλισμός”.
Έχει αναδημιουργηθεί και γίνει γνωστή ως παγκοσμιοποίηση.
Και εκεί, στην αλλαγή αυτή της ορολογίας βρίσκεται η παγίδα που συγκαλύπτει τι συμβαίνει πραγματικά, ο πραγματικός μηχανισμός εν δράσει. Ας μην χρησιμοποιήσουμε πια τις λέξεις «τάξη», ούτε «αγώνα» ούτε «αντιπαράθεση» ούτε «ιμπεριαλισμός». Ταυτόχρονα, έχουν προκαλέσει συναίνεση γύρω από αυτό το ψέμα. Όπως το θέτει ο Τσόμσκι: «Ποτέ δεν είχαμε τόσους πολλούς διανοούμενους μεγάλου διαμετρήματος που να έχουν συμμορφωθεί και να είναι άνετοι με το σύστημα όπως είναι τώρα. Ούτε τόσο παραγωγικούς ως προς τις αξίες του».
Όπως τα βλέπετε, ποιος είναι ο σκοπός πίσω από αυτές τις αλλαγές στην ορολογία;
Να μας εμποδίζει να σκεφτόμαστε αυτά τα πράγματα. Προσφέροντάς μας μια αντιπροσώπευση που δεν ταιριάζει με τα γεγονότα. Προλαμβάνει μια πιθανή σωστή ανάλυσή τους. Ο Gaston Bachelard έχει κάνει κάποια ενδιαφέρουσα έρευνα γι’ αυτό.
Έτσι ανήκουν στην ίδια κατηγορία με το «τέλος της ιδεολογίας», «το τέλος της ιστορίας» και «το αδύνατο του σοσιαλισμού»; Ή ότι «δεν υπάρχουν πια τάξεις» και« αυτές οι μέρες έχουν φύγει». Όπως λέει ο Τσόμσκι: «Εάν υπάρχει ένα πράγμα που είναι αυτονόητο, είναι η ύπαρξη τάξεων».
Υπάρχει ένας οικονομολόγος, Αμερικανός, όπως ο Τσόμσκι, ο Kenneth Galbraith, ο οποίος αναφέρει στην Ιστορία της Οικονομίας, ότι «η οικονομία είναι μια επιστήμη που καλλιεργείται σε μεγάλο βαθμό από αυτούς που λένε ό,τι οι πλούσιοι είναι πρόθυμοι να ακούσουν». Και ότι «τα νομισματικά μέτρα δεν είναι πολιτικά και είναι κοινωνικά ουδέτερα.
Αληθές, αυτό είναι κάτι άλλο που πρέπει να καταπιούμε. Ένας από τους θεωρητικούς του Θατσερικού συντηρητισμού είπε ότι ήταν καλό πράγμα για τη σοσιαλδημοκρατία να κερδίσει από καιρό σε καιρό για «να εισάγει κάποιο ιδεολογικό οξυγόνο». Προφανώς, αυτό έχει προκαλέσει ορισμένες προσδοκίες μεταξύ των ανθρώπων που έκαναν εφικτό το να θέσουν άμεσα αιτήματα».
Ας δούμε λίγο πιο πίσω στο παρελθόν. Επιστροφή στις ημέρες της δικτατορίας. Εσείς χτυπηθήκατε πολύ σκληρά από την άποψη των νεκρών και εξαφανισμένων, εσείς ο ίδιος είχατε έναν αδελφό που πέθανε στο Orletti [στρατόπεδο συγκέντρωσης].
«Ναι, ο αδελφός μου [Alberto Mechoso] είναι ένας από αυτούς που εξαφανίστηκαν στο Orletti μαζί με τους Gerardo Gatti και León Duarte. Μαζί με έναν άλλο σύντροφο, τον Perro Pérez [Washington ‘Perro’ Perez, αγωνιστή των FAU και PVP], για παράδειγμα, ήταν οι ιδρυτές της FAU. Δραστηριοποιήσαμε παράλληλα με αυτούς σε μια σειρά καθηκόντων … τις ROE και OPR (ένοπλη οργάνωση που πραγματοποίησε αρκετές δράσεις). Όπως η απαγωγή του βιομήχανου Molaguero, ή την απαγωγή της συζύγου του Κώστα Γαβρά, Michele Ray, ή η κλοπή της σημαίας ’33 Orientales’ και την απαγωγή του Cambon, του εκπροσώπου μιας σειράς αποφάσεων.
Τι ήταν πίσω από την απαγωγή του Molaguero;
Ο Molaguero ήταν βιομήχανος που συμμετελιχε στη βιομηχανία παπουτσιών, ένας πραγματικός φεουδάρχης που απέλυε ανθρώπους, παρενοχλούσε το συνδικάτο και ακόμη και ξυλοφόρτωνε κάποιους ανθρώπους. Εκείνη την εποχή, ο Alfaro είχε δημοσιεύσει ένα άρθρο σχετικά με την κακή μεταχείριση που έκανε στους εργάτες. Ήταν μέλος της Juventud Uruguaya de Pie Alert Uruguayan Youth και απήχθη σε σχέση με μια διαμάχη.
Υποστηρίχτηκε τότε ότι τον βασανίσατε.
Το οποίο είναι ένα πλήρες ψέμα. Η σκέψη μας σε τέτοια θέματα ήταν πολύ ξεκάθαρη. Τα βασανιστήρια σε βάρος ενός ανυπεράσπιστου δεν ήταν ανεκτά. Όχι μόνο λόγω αυτού που θα γινόταν στο θύμα, αλλά και λόγω του τρόπου με τον οποίο θα επηρέαζε τον αγωνιστή. Ήταν το μόνο θύμα απαγωγής που ισχυριζόταν ότι βασανίστηκε και έλεγε ψέμματα. Όσον αφορά την απαγωγή της δημοσιογράφου Michele Ray, στόχος ήταν να υπάρξει δημοσιότητα για τους λόγους για τους οποίους δεν ψηφίσαμε στις εκλογές. Ξοδέψαμε μια νύχτα σε μιλώντας μαζί της. Ήταν πολύ καλά ενημερωμένη για την κατάσταση στη Λατινική Αμερική και η συνομιλία μας ήταν πολύ ευχάριστη.
Πέστε για τους συντρόφους σας που «εξαφανίστηκαν» στο Orletti..
Αυτοί οι σύντροφοι εμφανίστηκαν σε ένα επεισόδιο αυτού που είναι γνωστό ως Operation Condor.
Πείτε μας για το περιστατικό όταν πήγαν τον Perro Pérez στο Orletti για να πάρουν κάτι που οι Ουρουγουανοί που εμπλέκονταν στην επιχείρηση Condor στο Μπουένος Άιρες έψαχναν.
Οι άνθρωποί μας απήγαγαν έναν βιομήχανο στην Αργεντινή και πήραν 10 εκατομμύρια δολάρια λίτρα γι’ αυτόν. Ήμουν στη φυλακή την εποχή εκείνη. Ο στρατός -ο Gavozzo, ο Cordero και οι υπόλοιποι- πήραν αέρα από τα χρήματα και ήθελαν μια περικοπή. Την εποχή εκείνη κρατούσαν τον Gerardo Gatti και τον Duarte στην Orletti. Ο Perro Pérez, πολύ γνωστός και πολύ ενεργός αναρχικός και εργαζόμενος στο FUNSA [Uruguayan National Tyre Plant], ήταν ένας από τους πιο δραστήριους στην απεργία του 1972 στο Μπουένος Άιρες.
Στην παρανομία;
Όχι, ζούσε ανοιχτά επειδή δεν υπήρχε ένταλμα σύλληψής του. Είχε ένα γωνιακό κατάστημα εφημερίδων και υποστήριζε τον εαυτό του και την οικογένειά του. Μια μέρα, ένας Ουρουγουανός στρατιωτικός εμφανίστηκε και προσφέρθηκε να απελευθερώσει τους συντρόφους του από την Orletti με αντάλλαγμα για δύο εκατομμύρια και πρότεινε να τον οδηγήσουν στην Orletti για να κανονίσουν τις λεπτομέρειες. Τον πήγαν στο Orletti – βέβαια με τα μάτια δεμενα. Ο Perro ζήτησε να δει τον Gerardo Gatti, αλλά του είπαν ότι δεν ήταν εκεί.
Στη συνέχεια ζήτησε να δει τον Duarte και τον έφεραν. Δεν μπορούσε να τον αναγνωρίσει καλά-καλά. Φαινόταν φρικιαστικός. Με κομματιασμένα ρούχα και με τα πόδια του γυμνά. Ο Perro κοίταξε τα πόδια του και είπε: «Γιατί δεν έχεις παπούτσια;» Εκεί ο στρατιώτης, ο οποίος άκουγε, έσπευσε να πει: «Υπάρχουν παπούτσια στην αίθουσα», χαμογελώντας. Όταν ο Leon πήγε αργότερα στο δωμάτιο, υπήρχαν πάνω από πενήντα ζευγάρια ανδρικών και γυναικείων παπουτσιών εκεί. Ο Perro Pérez είχε μια κουβέντα με τον Duarte. Έβαλε την πρόταση του στρατού της Ουρουγουάης και συμφώνησε να επιστρέψει για να ακούσει την απάντηση. Την έφεραν λίγες μέρες αργότερα. Ποια ήταν η απάντηση, δεν ξέρω, αλλά ξέρω ότι πριν χωρίσουν αυτοί οι δύο σύντροφοι αγκάλιασαν ο ένας τον άλλο και ο Duarte ψιθύρισε στο αυτί του: «Φύγετε από εδώ. Θα σας σκοτώσουν». Την ίδια μέρα ο Perro και η οικογένειά του έκαναν αίτηση στη σουηδική πρεσβεία για άσυλο και έτσι επέζησε. Οι Duarte και Gatti εξαφανίστηκαν. Ο Duarte ήξερε ότι, είτε με χρήματα είτε χωρίς χρήματα, θα σκοτώνονταν.
Και ο Perro τώρα είναι νεκρός.
Ναι, επέστρεψε από τη Σουηδία το 1986 ή το 1987 για ένα αφιέρωμα που κάναμε στον Duarte. Έκανε την ομιλία του και στη συνέχεια κάθισε. Δέκα λεπτά αργότερα έπεσε νεκρός. Η καρδιά του σταμάτησε να λειτουργεί.
*Η συνέντευξη έγινε από την Maria Esther Gillo. Πηγή: Brecha, Ουρουγουάη, Ιούλης 2001. Αγγλική μετάφραση: Paul Sharkey. Ελληνική μετάφραση: Ούτε Θεός-Ούτε Αφέντης. Πάρθηκε από την ιστοσελίδα της Kate Sharpley Library.
